(Bisedat që janë zhvilluar në atë “ Darkë të MADHE” e që do t’i
lexoni në këtë rrëfim, janë mbështetur në kujtimet dhe jehonën e
gjerë që pati për vite me radhë kjo ngjarje, si dhe në shënime e ditarë
të pjesëmarrësve, një pjesë e të cilëve janë sot ende gjallë ..Jemi
përpjekur t’u qëndrojmë sa më besnikë thënieve, dialogëve, shënimeve
e rrëfimeve gojore që janë fiksuar në memorien e njerëzve dhe kanë
qarkulluar e qarkullojnë edhe sot e kësaj dite në fshat, duke u munduar
të mos u lemë hapësirë fantazirave,komenteve, apo sajesave të
paqena..-pJp )
.
..Aty nga fillimet e viteve ’60 në Qeparo vjen për vizite K/
ministri i Shqipërisë së asaj kohe, Mehmet Shehu, me gjithë
eskortën e madhe që e shoqëronte, kudo ushtarë dhe
mitraloza, në çdo majë mali apo kodre, mbi çatira të shtëpive
apo nëpër buzat dhe greminat e larta, në brinjat me shkarpa,
ku kullotnin dhitë e fshatit, dmth kudo një lloj “fshatrrethimi”..
. më falni se harrova, kishte ushtarë edhe mbi
Kanamel, (kambanorja e Kishës). Si zakonisht ai u prit me ndere
të mëdha nga i gjithë fshati, nderim ky plotësisht i justifikuar
për pozicionin e tij në krye të shtetit dhe për namin që kishte
emri i tij.
Krahas fjalimeve të mirëseardhjes, që u mbajtën nga drejtues
e pushtetarë të ndryshëm të partisë dhe pushtetit në mbledhjen
që u organizua me popull, u shtrua një Darkë e Madhe, sipas
zakoneve të mikpritjes dhe të bujarisë së fshatit .
Në atë darkë u gatuan e u servirën gjellëra e ëmbëlsira të
shumëllojshme nga gratë dhe nuset më nikoqire (të të besuarve,
se nuk mund të gatuante për të kushdo nga gratë radhës…) apo
mishra (keca, dele, qengja, derra, pula) dhe ku nuk munguan
peshku i çdo lloji dhe frutat, që fshati ynë i ka në çdo stinë me
shumicë..
Darka u shtrua në shtëpinë e ish kryetarit të Kooperativës
të asaj kohe, z L.V. (vëllai i shkrimtarit Andrea Varfi, dhe i biri
i mësuesit të parë të shkollës Shqipe në Qeparo, Epaminonda
Varfi)).
Në darkën e mirëseardhjes ishin të ftuar rreth 60 fshatarë (
gra, burra, të reja, të rinj ), të gjithë të “besuar”, (siç thamë), të
Partisë dhe Pushtetit ( disa ditë para se të vinte “i madhi”, Partia
në fshat kishte bërë mbledhje pas mbledhjesh dhe kishte propozuar
dhe zgjedhur njerëzit…, në radhë të parë, anëtaret dhe besnikët e saj
që do të merrnin pjesë në atë darkë , pastaj qe diskutuar edhe për
pjesëmarrës nga populli. Kështu u zunë në gojë edhe burra të tjerë
qeparotas “pa parti”, të ndershëm, fisnikë,të gojës dhe të xhevapit si
Janko Pali, Dukë Todhri, Sofo Koka,Irakli Mërtiri,Naqe Dhrami,
Spiro Marta, që njiheshin në fshat si burra zakoni dhe të mençur
.Pjesëmarrja e tyre do t’i jepte peshë e lezet muhabeti, bile, këta burra
me mënd,do të dinin të nderonin edhe mysafirin edhe organizatorët
dhe do të shfaqnin ato vlera dhe virtyte të sojme që ka historikisht në
traditë fshati. Po Partia, siç dihet…. i “shoshit dhe i peshon gjerat
me mençuri, maturi, mirë dhe drejt, e di vete ajo se çfarë bën e kë
zgjedh …kështu që, pas disa diskutimesh e dilemash, u pa e udhës që
të tillë persona të mos merrnin pjesë, se s’i dihej si mund ta vërtisnin
gjuhën, pastaj.. vinin erë….pak si “perëndimorë, ose të dyshimte “)
Çdo ushqim u kontrollua me imtësi dhe me përgjegjësi të
madhe (nga shoqëruesit dhe doktorët..) ,gjer edhe vetë krevati
dhe dhoma ku do të flinte i madhi i Shqipërisë,pa lenë mënjanë
dhe “tualetin”veror, ku mysafiri i madh, si i gjallë që qe,do të
kryente nevojat!
Kjo ngjarje pati shume episode, batuta, skena, hidh e
pritma, qejfmbetje e qejfbërje,të cilat më pas “shfrynë”, ose u
“dekonspiruan” edhe jashtë, domethënë,në popull de !
Qysh ahere shumë prej ndodhive të asaj darke i dëgjova
edhe unë e, më pas, kur gojët e mendjet e njerëzve nisën të
hapen më shumë e më pa teklif, dëgjova mori të tëra
hollësish..Do të përcjell te ju vetëm një pjesë të tyre, ato që
ishin me “pikantet”, d.m.th, batutat (ose kunja apo ironitë ) me
K/Ministrin, më një anë dhe me qeparotasit, në anën tjetër.
Siç dihet nga të gjithë, natyra dhe karakteri i atij K/ministri
ishin pasqyrë e një njeriu të ashpër, nursëz,serioz, tabjatsëz,që
kurrë nuk i qeshte nuri !
Mbasi u pi raki e vere pa fre dhe valonte kënga për Partine
dhe Enver Hoxhën, në atë darkë që u shënua në memorien e
fshatit tonë si “ Darka e Madhe”(…se janë të rralla fshatrat ku
Enver Hoxha ose Mehmet Shehu të kenë fjetur në shtëpira
fshatarësh…Dreka e darka kanë ngrënë domosdo kudo ku shkonin
për vizita a punë, por kurrën e kurrës nuk qëndronin për të fjetur
nëpër fshatra; po të dini ju, më thoni ndonjë rast tjetër, unë, për
veten time, nuk di ndonjë rast identik si ky në Qeparo.. )
K/Ministri, pasi nisi zijafeti, i cili, natyrisht, u hap me
dollinë për Enver Hoxhën, me autoritetin dhe seriozitetin e tij
prej “napoloni të vogël”, filloi të hynte në dialog dhe në biseda
me të pranishmit , të “ ngacmonte” për t’i dhënë gjallëri
muhabetit, ose të pyeste njërin e tjetrin , “komunst” ose të
besuar, që kishte fatin të ishte i ftuar në atë darkë. Ai fliste dhe
të tjerët heshtnin, ose u përgjigjeshin pyetjeve të tij kur ai u
kërkonte fjalën !
… Ndërmjet të tjerësh ,K/Ministrit, i tërhoqi vëmendjen
dhe i bëri përshtypje një komunist, i cili ishte afër tij, ndofta
nga që e kuptoi në theks që nuk e fliste dhe aq mirë shqipen,
(Ky njeri, i rritur në Athinë, mbas lufte kishte ardhur dhe ishte
riatdhesuar me familjen e tij në Qeparo,) dhe shkëmbyen midis
tyre pak a shume këtë dialog:
K/Ministri – Shoku Dh.…, nuk e kuptoj se çfarë ju lidh juve
me Partinë, kur dhe shqipen s’e dini mirë…?!
Dh. Gj – (i përgjigjet aty për aty, me kurajë e zgjuarsi) – Shoku
Kryeministër, edhe ju, në rininë tuaj nuk dinit asnjë fjalë
spanjisht,por unë s’kam të drejtë t’u pyes tani “pse shkuat e
luftuat në Spanjë ?! “.Edhe ju nuk keni të drejte të më pyesni
se ç’lidhje kam unë me Partinë , se para saj (Partisë) jemi njësoj
të gjithë dhe të barabartë… Apo e kam gabim….?
K/Ministri : Bravo, shumë bukur e the! Mirë ma bëre, më
dhe një mësim (ai nuk thoshte kurrë me fal…dhe s’e jepte veten, po
para fjalës plot logjikë e guxim të Dh.Gj-së ngeli si…i zënë në “faj”
dhe mërmëriste…) – Pyetja ime ndoshta ishte e nxituar -tha pas
pak K/Ministri me gjysmë zëri.
Dh. Gj. : – Epo njerëz jemi, edhe gabojmë nga ndonjë herë,
prandaj partia na thotë ta peshojmë fjalën…!
Mehmet Shehu sa s’shkalloi nga kjo përgjigje. U mvrejt, u
nxi, u egërsua , e ndjeu veten të gozhduar si Krishti mbi kryq
dhe, për të dalë nga situata, filloi të gricet me të dytin…dhe
me të tjerë. U drejtohej njerit e tjetrit me inat,duke i dhënë
tone darkës që të ftuarit e veçantë, komunistët , por dhe të
besuarit pa parti, që ishin të pranishëm, të mateshin mirë para
se të hapnin gojën, pra të ndrydheshin e të trembeshin para
“madhështisë” së tij..
K/Ministri – Më thuaj ti, shoku….,si e keni emrin…?. Po, e
mora vesh ! Si e keni kuptuar Ju kooperativën, dmth, si e
konceptoni atë dhe rolin e komunistit në kooperativë ?
Th.P: – Po ja, shoku Mehmet….kooperativa është një grupim
i madh njerëzish, që kanë bashkuar kapitalet, punojnë bashkë
dhe ndajnë ato që fitojnë… Komunistet, dmth ne, i drejtojmë
që ata të punojnë…S’ka si bëhet ndryshe…
K/Ministri : Si , si thatë ?!… Pa përsërite….
Th.P -.Po ja,atë thashë, se drejtimin do ta kemi ne, Partia, se
nuk mund të na komandojnë “kulakët”,”armiqtë e klasës” dhe
ne të punojmë…Sikur nuk vete…,nuk shkon, xhanëm… !
K/Ministri – Në këtë aspekt e kini drejt, por edhe
komunistët duhet të punojnë, jo vetëm të komandojnë…
Shtoi edhe disa fjalë për rolin e komunistit, por u duk
qartë që nuk i pëlqeu biseda e të dy rasteve të para,dhe ju
hodh Thia Marisë, e cila kishte dy fëmijë dëshmorë,vajzën,
Katinën dhe djalin, Kriston….
K/Ministri – Pa na thuaj, shoqja Marie, se jeni dhe nënë
dëshmori e i keni dhënë gjak nga gjaku juaj atdheut: E kanë
mirë këta që thonë për kooperativën kështu..?
Thia -Po e kanë shumë mirë, shoku Mehmet, ata të thonë
të drejtën dhe nuk ju gënjejnë…Ja,pyeti një nga një se çfarë
pune bëjnë në kooperativë e të thonë vetë ata!
K/Ministri shqeu sytë nga përgjigja plot mendje e Maries
dhe ju drejtua njërit që kishte syze të trasha nga miopia e tepërt
(syzet e tij ishin +24)
K/Ministri – Hë, hë,ju shoku… – dhe iu drejtua me gisht
– Q. N.! – iu përgjigj ai menjëherë..!
K/Ministri – Me se merresh në kooperativë, ç’punë bëni ?
Q.N- Shitës, shoku kryeministër, se unë jam sakat dhe s’bëj
punë tjetër….Partia të jep hakun ! Ashtu siç thotë fjala “jepi
Cezarit atë që i takon Cezarit”, apo jo ? (Q. ishte i shkolluar dhe
lexonte shumë..)
K/Ministri – Po Ju shoku A. K. ( e kishte të njohur dhe shok
qysh në luftë), si partizan i orëve të para, trim dhe shok besnik
i Partisë…,me se merreni në kooperativë?
A K. – E me se mund të merrem unë, shoku Mehmet !…Ja,
roje në dru jam, para dite…. dhe mbas dite me peshk…,zanatin
e vjetër, gjuaj peshk….!
K/Ministri -Me dinamit, apo me çfarë mjetesh gjuan ?
A. K. – E ku ta gjemë dinamitin, a i zi…pa dhe atë pune e
bëjmë, po ku të lini “Ju”, rregullat, desha të thonja ! (si me
shaka)- Me grepa, a i zi, me grepa dal…( të pranishmit qeshnin
nën buzë se, në të vërtetë, A.K. si ahere, edhe më parë e më pas, nuk
kthehej nga deti pa hidhur nga tre- katër kallëpë dinamiti në ditë..)
Qeshi me ironi nën buzë edhe mysafiri i lartë dhe iu drejtua
një tjetri….
K/Ministri – Po Ju, shoku… ?
N.D. -Jam N.D.. nga Kudhësi, jam N/kryetar i
Kooperativës…
K/Ministri -Gëzohem që ju, si kapedanë e fshat kapedanësh
që jeni, keni vënë N/Kryetar këtë “alamet” burri ! (ironizoi)
V.Ll.- N., shoku Mehmet, është besnik i Partisë deri në
vdekje !
N.D. – Jo vetëm unë, por gjithë komunistet e atdheut !.
K/Ministri -Përgjigje me vend ! Të lumtë goja- dhe papritur
u kujtua për replikuesin e parë e iu drejtua
K.Ministiri: Ju, Dh…, nuk ju pyeta…ç’punë bëni ?
DH.GJ -Me Kulturë merrem, jam përgjegjës në vatër të
kulturës….!
K/Ministri…(prishi buzët…)- Keni mbaruar artet ?
DH.Gj- Jo, për guzhinë…( duke shtuar për humor ), si t’u
thom, art është dhe ajo.. art kulinarie…
K/Ministri -Po ju bolldok, atje,- iu drejtua me gisht njërit…
TH.P. – Jam Th. P., mësues matematike dhe Kryetar i Frontit
të fshatit !
K/Ministri- Jeni komunist ?
TH.P. – ( me shaka e ironi bashkë ):Akoma s’ia kemi marrë
dot firmën shokut A.. Avash avash… !
K/Ministri- Çfarë thua,more ?! Ç’ është kjo firmë…?!
TH.P. – Të jesh komunist në Qeparo, shoku Mehmet, duhet
të të japi firmën A.K-ja…Po s’deshi ai, asnjë nuk hyn në Parti
…
K/Ministri -Po pse nuk ja jep firmën, shoku A., ky është
dhe kryetar Fronti…?!
A.K. – Hëëë….I di A… këto punë…..!
K/Ministri -Ashtuu…hëëë…,e kuptova…
TH.P. – Unë, shoku Mehmet, kam qene nga të parët që
shqeva burgun fashist dhe u arratisa në Vlorë; së bashku me
Xhule Çirakun nxorëm prej andej dhjetëra partizane dhe të
arrestuar… Në burg punova me Partinë, kam dhjetëra dëshmi
për punën time..Ti A. të paktën i di mirë.
A.K.- Mirë Th., mirë…,po, a nuk keni qene dhe shofer
Prefektit në Vlorë ?!….Ohu, sa gjera di A-ja…!
TH.P- Po, kam qene shofer se me vuri atje Partia e Namik
Xhafa,që ishte i deleguari i Partisë…
K. Ministri- Mirë…mirë, lëreni dialogun…Hajde, ta pimë
një dolli për Enver Hoxhën !
Të gjithë: – Ta pimë me fund ! Rroftë Enver Hoxha…!
Të gjithë : Rroftë Mehmet Shehu, miku më i dashur e më
besnik i shokut Enver!
K/Ministri:- ( duke i rene tavolinës me grusht )….Dollia është
e Enver Hoxhës…
Të gjithë:…( nën zë) -Avash, o derëzi…,se nuk vramë njeri…..,një
dolli për ju ngritëm..Mirë, mirë…,e pimë përsëri për Enverin…
Nga që muhabeti po merrte pak të krisur dhe duke parë
në sy mërzitjen dhe irritimin e
mysafirit të lartë, strategu dhe menaxheri i darkës ,i zoti i
shtëpisë, LL.V, duke kuptuar situatën jo të mirë që u krijua, si
me lezet, me që ishte ngjitur me të, në ballë të trapezit, i afrohet
kryeministrit, i hidhet në qafë, e përqafon, e puth në të dyja
faqet me një “dashuri të veçantë” “ dhe me afinitet thuajse
instiktiv (Ll.V. .ishte i prirur si të rregullonte punë e si të dilej nga
situata të nderura, prandaj dhe ishte pagëzuar me humor prej kohësh
prej qeparotaseve me nofkën apo pseudonimin “Musa Juka”,( ish
Ministër i Brendshëm i kohës se Zogut), nofkë apo pseudonim ky i
thënë me dashamirësi dhe i gjetur me vend prej bashkëfshatareve
qeparotas, për aftësitë dhe vlerat e tij intelektuale, por dhe diplomatike
prej Ali Pashai…Nënkuptohet, që Ali Pashai, sipas historisë, i mbante
të gjitha virtytet dhe veset që ka njeriu – trim me trimat, i mençur me
të mençurin,i besës me besnikun, fisnik me fisnikun i sojm me të
sojmin, ashtu si dhe anën tjetër…)
Në këto e sipër, Ll.V,me gotën në dorë , me sytë nga
mysafiri, e me një ton paksa solemn,mori fjalën :
… Qeparoi sot, i dashur Kryeministër, siç e patë edhe në
pritjen e mirëseardhjes suaj, fshatçe, duke shprehur gjithë
dashurinë dhe simpatinë e veçantë për Partinë dhe birin e saj
legjendar, shokun Enver Hoxha, Udhëheqësi shpirtëror i këtij
dhe po fluturon i tëri nga “gëzimi”.Po ! Po ! Po “fluturon” nga
gëzimi i pa përshkruar,që Ju, i dashur dhe i shtrenjtë K/
Ministri i Nderuar i Shqipërisë, jeni mes nesh.
Më çdo derë qeparotase sot, i dashur Mehmet Shehu, K/
Ministri i Ndritur i Kombit Shqiptar, ka festë, festë bile festë të
madhe, ku sot të gjithë qeshin, këndojnë e gëzojnë dhe kanë
lumturi të madhe shpirtërore, se në vatrat tona ka ardhur
mysafire Partia, keni ardhur ju, i dashur shoku Mehmet.
Qeparotasit sot gëzojnë pa përjashtim, i madh e i vogël,
qeparotasit kanë privilegj të veçantë që do të shkruhet në
histori; ata, me tavolinat shtruar dhe me gotën e verës para,
marrin mirësira dhe dollira për Partinë dhe Enver Hoxhën,
për ju i dashur, shoku Mehmet; atyre u gëzon shpirti e u qesh
zëmra,se kooperativa ua bën jetën diell, bollëk më çdo anë dhe
me të gjitha të mirat.!
Kooperativa ka dhënë dhe ka shpërndarë sot, për ta, nga
gjysmë qengji dhe nga 5 litra verë për çdo familje falas,…plus
ushqime të tjera e fruta pa mbarim…!Ata, gëzojnë si edhe ne,
ata kanë festë si edhe neve. Atyre u qesh shpirti, u qesh zëmra
si edhe neve.
Kështu që unë, si përfaqësues i këtij fshati, thërres ta pimë
këtë dolli për Partinë, për Enver Hoxhën, për ju shoku Mehmet,
që na mbushët shpirtin dhe zëmrën me lumturi e gëzim!
Unë e pi me fund, ju të gjithë sa të doni… !
Të gjithë – (duke rrëkëllyer gotën)- Me fund, me fund ! Tu lumtë
goja, na nderove..!
Duke kujtuar se fjala e LL.V, do ta “ëmbëlsonte”sadopak
mysafirin e madh, të gjithë u ngritën me këmbë, bërtitën e
brohoritën sa u tund edhe shkëmbi i Lace në Gjivlash ( mali
mbi fshat).
Qeparoi tundej vendit nga hareja: Parti- Enver, jemi gati
kurdoher’! Parti -Enver jemi gati kurdoher’! Rroftë Enver
Hoxha !Rroftë Mehmet Shehu! Poshtë Imperializmi dhe
revizionizmi modern….!
kjo vepër, drejtësia duhet ta thotë fjalën,mos u bëni
merak……kush ta marrë vesh do ju ndëshkojë….Hë,ç’më thua
kryetar…? Si e ka emrin ky shpenzim maramëndes ?!…E dini
ju që kooperativat e tjera të Shqipërisë s’kanë bukë të hanë ?
Hë, m’u përgjigjni…!Ky është sabotim e shkuar sabotimit…!
Pa asnjë tundim,LLV. e mori fjalën mbasi K/Ministri priste
përgjigjen e pyetjes…!
LLV. – Ju thatë vetë ,shoku Mehmet se jeni mik i qeparotasve
dhe unë po ju drejtohem hapur, si miku mikut, ndaj mos ma
merrni për keq. I qeparotasi, shoku Mehmet, nuk e lë kurrë
mysafirin t’i bëjë llogari në shtëpi të tij. Ai e nderon atë dhe e
vë në krye. Kështu që ne nuk jemi dakord me mendimin tuaj.
Për Partinë ne i therim të gjitha bagëtitë, se i qeparotasi, kur
vjen miku ,e djeg jorganin, apo jo more qeparotas ?
Sa për atë që thatë se ka kooperativa të tjera që s’kanë bukë
të hanë, nuk kemi faj e përgjegjësi ne…Të punojnë edhe ata si
ne dhe të kenë me bollëk si edhe ne.!
Te gjithë- E drejtë, e drejtë…, vendi ka zakone !
M.GJ – (pasi prezantohet me emër e mbiemër) -Jam
kryellogaritar i kooperativës qysh në krijim të saj.! Po,ashtu
është, shoku Mehmet, LL.V , ka shumë të drejtë…Ne po
ndihmojmë kooperativat malore e fushore të te gjithë
Shqipërisë duke ua shitur portokallet, limonat, vajin,leshin,
me çmime qesharake, se, po t’i shesim siç janë çmimet dhe
standardet shtetërore e ndërkombëtare, ne do të hanim me
lugë të florinjtë, ashtu siç thotë Partia.
Me llogarinë që kam bërë unë, ne duhet t’u kishim dhënë
banorëve të fshatit nga prona e tyre ,natyrisht, në këtë gëzim
të madh nga dy qëngja ose tre…e jo më gjysmë..
Llogaritë,
shoku. Mehmet, i di më mirë nga kushdo i zoti i shtëpisë dhe
miku, sipas zakonit, ha dhe pi çfarë i serviret.
Kooperativa jonë ka një fond të pa prekshëm të akumuluar
dhe për çdo vit jemi me tejkalime në çdo zë, në rang kombi me
prodhimet bujqësore apo blegtorale. Ne u kemi dhuruar
miliarda lekë kooperativave të varfra të vendit, ky është një
realitet dhe solidarizimi ynë me ta, është i njohur nga qeveria
më çdo rast..Shifrat dhe realiteti si gjithmonë janë kokëforta,
si të thuhet se një edhe një bëjnë dy ! Fjala është matematikë !
– Bravo, Bravo, M.GJ. ! Ajo që thatë është e vërtetë, miku në
çdo rast duhet të lozë rolin e tij në trapezë, miku nderohet
gjithmonë sipas zakoneve të vendit ! -tha qetë -qetë Dh. duke u
ngritur edhe më këmbë e duke drejtuar gishtin tregues nga
kryellogaritari!
Mehmet Shehu po hante veten me dhëmbë, fytyra iu bë si
limonët e Kovaçit, (parcelë limonash e mirestisur), dyllë e verdhë
dhe gati po nxihej në të jeshilët, si nespollat e Pirgjezës. S’i
kish bërë vaki ta kundërshtonin kaq hapur dhe mend po plaste
nga sikleti..Kishte nevojë të dilte jashtë,s’e mbante vendi…,i
bëhej “ujët e hollë”.
– Më falni, do të dal pak jashtë dhe vendin ku të shkoj duhet
të ma tregojë Kokëdhia, apo Kalopja, si i thoni Ju…,atë besoj
unë…(kështu i thoshte A-së në konfidencë, pseudonimi i djalit të
K.)
Brofën në këmbë të tre bodigardët me pistoletat në brez
poshtë bluzave, që ishin shtruar edhe ata në trapezë, si shokë
të mysafirit të lartë dhe po bëheshin gati të shoqëronin të
madhin.( ndërkohë, jashtë, mbi avlli e mbi çati, ishin ushtarë të
armatosur, një batalion i tërë, ardhur një ditë më parë,bile edhe poshtë
krevatit ku fjeti “i madhi” ishte një ushtari i armatosur, e vërtetë
kjo, e ngjarë dhe e pa diskutueshme.)
K.N. -Po ne të tjerëve nuk na besoni, shoku Mehmet ?!
Komunistët janë të gjithë njëlloj…
– Ç’është kjo punë shati…(shprehje krahinore)- ndërhyri Thia
Maria e mërzitur- Jemi në darkë, apo në sherr…,jeni burra a
ç’jeni!.. Ç’janë këto që po dëgjojmë e shikojmë.. ,trapezin e
komandon dollibashi e dollibashi është i zoti i shtëpisë. Kështu
është gjendur !
Të dalurit jashtë të K/Ministrit i alarmoi e vuri në siklet të
gjithë, bile më shumë të zotin e shtëpisë, i cili e dinte gjendjen
e banjës së tij, por megjithë sikletin, e mblodhi veten e tha me
gjysmë zëri:
– Epo, fshat është, nuk i ka të gjitha kushtet për të bujtur një
Kryeministër.Ne jemi të respektuar që na nderoi e na respektoi,
çdo gjë do rregullohet si jo më mirë, janë marrë masat…për
gjithçka !
(Për të bërë ujët e hollë kishte dy variante….ose do ta bënte në
oturak, në dhomën ku do të flinte….ose do dilte jashte në banjën
fushore…tek kopshtërat në buzë mbi gremina, po t’i vinte…i
“trashi”.…)
Tamam në këto çaste disi të sikletëshme, ose si të thuash,
në këtë “situatë të paparashikuar”, hyri në “ valle” e ndjera
Mëmë Ngale, njerka e LL.V-së , që e kishte rritur atë qysh pesë
vjeç , tashmë grua goxha e moshuar. Ajo vinte prej një dere
fisnike, me virtyte historikisht të trashëguara, prandaj edhe
në këtë zijafet të veçantë përpiqej, e shkreta, që nga mikpritja
të kënaqej mysafiri i lartë , por dhe të mbahej lart nderi i
shtëpisë. Ajo mundohej që t’i shërbente të madhit…dhe, sa
mori vesh hallin e tij, me një uturak në dorë doli në korridor
dhe përpiqej t’ia jepte bodigardit të tij, një alamet burri me
mustaqe të mëdha dhe po e këshillonte si të vepronte…Por në
ato momente i madhi doli vetë në korridor e ajo, sa e pa, me
uturakun në duar,iu drejtua tërë ëmbëlsi :
– Xhanoooo…., mos u druaj, je djali ynë !…Po mbaron punë
me këtë, mirë, futu te dera matanë, pa merak, se të ruaj Uu..
Po të vjen “i madhi “, xhano, na e bëj hallall, të vesh poshtë në
kofshtra, atje e kemi “menderjen”…
Ll.V-së,që ndodhej prapa krahëve të kryeministrit, mend
po i binte pika nga ç’dëgjonte e shikonte. Mundohej t’i bënte
shenjë plakës të ikte sa më shpejt, por ajo vazhdonte
përkujdesjet :
– Merrni fenerët me vajguri, djemo- u thosh bodigardëveqë
janë ndezur cep më cep të shtëpisë, se mos gremiseni se s’ia
dini ju asaj rruge…, se është buzë e madhe e mos na bëni ndonjë
hata…( shtëpia e V. qëndron 320 metra mbi nivelin e detit dhe
është ndërtuar e tëra mbi greminë e mbi shkëmb), dëgjojeni plakën…
– Pusho, plakë- i tha i biri, “menaxheri “ i darkës ,- futu
brenda, kjo është punë burrash…
– Jo, a atë marsha të keqen, pa Mehmetin e kam si ty, djalë
të shtëpisë… a iu bëfsha kurban, iu bëfsha…! U e kam si djalin
tim..(mëmë Ngalja s’kishte lindur ndonjëherë fëmijë)
– Futu, futu… moj brenda! Ti je motër kulaku, lere rehat se
ka të tjerë që i shërbejnë – ja priti T.K-ja, një komunist nga një
fshat fqinj, i ftuar në trapezë nga që e bënte jetën e partisë në
fshat (mëmë Ngalja ishte me të vërtetë motër kulaku, po ama nga
një derë e madhe dhe e sojme , pavarësisht etiketimeve e klasifikimeve
absurde të kohës; ishte dhe shumë inteligjente, hazër xhevap dhe
s’ia përtoi edhe TK-së duke i thënë:
– Ikë more evgjit këndej,shporru, të mos të t’i shikoj sytë…!
Mehmeti e dëgjoi dialogun (midis tyre) dhe, pa u futur tek
dhoma banjë,pyet LL.V-në:
– Me të vërtetë është motër kulaku..?!- por , si duket prej
sikleti, e mbylli me një “neise “ si nëpër dhembë.…!
LL.V .- ( me avash nën zë i thotë TK-së) – Do ma paguash këtë
që the ! Për sot e gjete, more mut muti..
T.K. – Partisë duhet t’ia themi të gjitha….,për mua darka
s’duhej bërë këtu, unë e thashë fjalën time në mbledhje të
organizatës….!
LL.V. -S’ke faj ti, kam unë që të thirra , po prit se do ta ndreq
unë qejfin, do ta vë samarin siç të takon…, nuk është as vendi,
as vakti tani…!
(Dhe me të vërtetë ja vuri” samarin” më vonë, e përjashtoi nga
partia dhe e katandisi keq e mos me keq,me lopatë në krah për gjithë
jetën)
Së fundi, Mehmeti kthehet në trapezë me një fytyrë tjetër,
ishte bërë gjak i kuq dhe, sa zuri vënd në tavolinën në forme
T-je, në qendër të saj, filloi të kërkonte llogari, me tone të larta
e të ashpra :
K. Ministri- Po ju pyes LLV, a është njerka juaj motër kulaku
apo jo ?
LL.V. – Shoku Mehmet, ajo është njerka ime; nga dera e
lindjes i bie të ishte motër kulaku, por ndryshon njëra nga
tjetra….Ajo më ka rritur mua dhe, si e tillë, është mëma e
shtëpisë..!
K. Ministri- Hë, A.K. ç’ i thua kësaj, pse hesht ?
A.V – Dëgjo këtu, Mehmet Shehu ! Së pari, nuk më pëlqen
që e filluam ketë darkë të “madhe”, me thumba, ironi, batuta
dhe nën/kuptime.. (A. ishte burrë trim dhe i pa thyeshëm, me një
karakter fisniku që rrallë e kanë shumë burra…Ai po të të thoshte do
të nxjerr nga varri të nxirrte aty për aty, ama, të thoshte në sy edhe
kur do të ta bënte varrin. Influenca e tij qe e ndjeshme në Qeveri,
njihej si luftëtar i madh, siç edhe kish qenë. Me LLV.në, kishin fërkime
e mosmarrëveshje të thella dhe të nëndheshme me kohë…sa nuk
flisnin me njëri tjetrin prej shumë vitesh, por në darkën e sotme mbajti
qëndrim prej kapedani, ashtu siç ishte dhe siç e donte vendi, por edhe
zakoni).
-Ne na ka gëzuar shumë ardhja juaj këtu dhe e quajmë edhe
nder edhe privilegj. –vazhdoi A.K.-ja-Qeparotasi ka traditë të
presi dhe të nderojë mikun, siç e do zakoni. Unë, siç jeni në
dijeni edhe ju, si mik i luftës dhe i punës, kam mosmarrëveshje
të thella me LLV-në,të cilat prej vitesh ia kam bërë të qarta
partisë si këtu, edhe lart,edhe juve personalisht; unë nuk flas
jashtë me të, nuk jemi miq, po për nderin e qeparotasve, të
traditës së fshatit tim dhe që të nderoj juve, të zotët e shtëpisë
dhe veten, erdha sonte këtu.
LLV-ja foli si burrat, u mirëpriti me fjalë zemre, u shprehu
bujarinë, që karakterizon të qeparotasin, u shprehu gëzimin
që ndjeu në shpirt i gjithë fshati, ashtu siç e kërkon zakoni
ynë.! Këto, shoku Mehmet,janë zakonet tona, është tradita jonë,
këto janë ligjet që na kanë lënë të parët tanë dhe ne nuk mund
të tjetërsojmë asgjë nga këto virtyte dhe cilësi të larta që ka ky
fshat, asnjë s’ka të drejtë që në fshat të vjetër të vërë zakon të
ri,kushdo qofshin këta…
Ju flas me këtë gjuhë në konfidencë, si mik që ju kam,duke
ditur kush jeni ju, duke ditur kush janë këta burra e gra që ju
presin dhe ju respektojnë…S’kemi ardhur këtu të thumbojmë
njëri tjetrin,as të përmbysim dhe të ndryshojmë zakonet tona!
Është detyra e të zotit të shtëpisë të pyesë dhe të presë
mysafirin, siç e do zakoni, nuk është e drejta e mysafirit të
diktojë mbi shpenzimet e darkës…Fundi i fundit ato janë nga
ekonomia jonë…, mirë tha M-ja, se po të mos na i marrë shteti
prodhimet bujqësore me çmime qesharake, Qeparoi do të ishte
Gali e kaluar Galisë (Francës)…!. Sa për mëmë Ngalen, duhet
të dini që jeni në shtëpi të sigurt, në shokë të besës dhe në miq
të rrallë. Ajo është zonja e shtëpisë dhe porositini, ju lutem,
ata që ju shoqërojnë të bëjnë kujdes se dikush erdhi e me tha
që po e teprojnë si shumë…të rrinë rehat si miq që janë…!Ashtu
e kemi ne dhe do bëhet si duam ne.
Ndërsa ty – iu drejtua me gisht T.K-së, – në mos ta tregoftë
vendin LLV-ja, do ta bëj unë vetë, do më shikosh… Ne,
qeparotasit, nuk e kemi në zakon spiunllëkun…,ndoshta ju
andej ashtu e keni…Ato që kishit, i thatë dje në parti…ç’keni
që i përsërisni sot, ne jemi në darkë e jo në mbledhje, ne dhamë
aprovimin që darka të bëhej këtu, me votim të fshehtë
bile…,apo nuk është kështu, o qeparotas, o shokë, o
komunistë…?!
– Po- thanë njëzëri shumica- kështu thamë, merrni protokollin e
mbledhjes… !
A.V – ( vazhdon fjalën )-Të gjithë duam të nderojmë mikun
siç e do zakoni. Mehmet Shehu ka ardhur në Qeparo si mik i
madh dhe i nderuar dhe i qeparotasi e pret me bujari. I zoti i
shtëpisë është i zoti i shtëpisë dhe ai është dollibash, dua apo
s’dua unë, do apo nuk do T.K-ja, me gjithë “vigjilencën” e tij…
LLV është dollibash dhe pikë dhe miku është mik. Respektoni
zakonin. !
Këto janë ligjet tona…Hajde, ngrihuni ta pimë një dolli për
të zotin e shtëpisë që ka shtruar këtë trapez me madhështi, siç
do ta bënte çdo derë qeparotase.
– Ju lumtë !..Hajde, Gëzuar ! Ta gëzosh, shoku LL. …T’u
rrojnë fëmijët!
– Çohu, tundu, ngrihu nga vendi – i tha A. me një ton
burrëror TK-së, i cili e kishte humbur fare toruan. Hodhi fjalën
e keqe dhe ishte bërë pishman, siç duket, se e dinte se as “Musa
Juka “ nuk të falte, as “Kalopja”në anën tjetër.
(LLV. u ngrit nga trapezi që ishte në krahun e djathtë të Mehmetit,
i dha dorën, e puthi në faqe A. K.-në, me gjithë që kishin 15 vjet pa
folur…Mehmeti u tërhoq që këta të takoheshin, i befasuar nga
qëndrimi i tyre.)
Pasi i la të përqafoheshin e të përshëndeteshin të
dy”kundërshtarët” bashkëfshatarë dhe shokë të një ideali,
(“Musai” me Kalopen”,pra LLV, e A.K.), i qeparotasi P.TH, i
entuziazmuar nga ky gjest fisnik dhe burrëror i të dyve, (të dy
i kishte miq), duartrokiti fort, i përgëzoi për këtë gjest të madh
që ngre lart virtytet dhe fisnikërinë e fshatit ,ua shprehu hapur
mendimin e tij dhe tha se gjesti i tyre i kujtonte një histori të
ngjashme mes dy herojsh të lashtësisë helene ! Qeparotasit u
bënë kuriozë se ç’ishte ajo histori, ndërkohë u duk se Mehmet
Shehut nuk i pëlqeu as krahasimi ,as historia dhe po bëhej gati
të grricej me “historianin”!
-Hë, hë ,na thuaj – i drejtoheshin të gjithë PTH-së – ç’do na
tregosh….
PTH-ja, i ndezur nga gotat e kthyea me raki ballë kazani,
pa pyetur se kë kishte para, me vendosmëri dhe pa as më të
voglin dyshim se mos bënte gabim, nis e tregon një ngjarje
nga historia e lashtë greke, që mendone se kishte analogji me
çka ndodhi asaj darke dhe filloi:
… Dy vëllezërit, thotë mitologjia e lashtë, Themistokliu dhe
Aristidhi, ishin në grindje me njëri tjetrin, kishin vite në hasmëri të
plotë, aq sa as me nënën e tyre nuk flisnin, pra ishin në sherr të
madh. Shkak për këtë ishte vetë nëna. Ajo nuk jepte OK, se kush nga
vëllezërit do të qeveriste mbretërinë mbas mbretit, të atit të tyre, burrit
të saj, që kishte vdekur…!
Duke ditur këtë, që të dy vëllezër ishin të përçarë, kundërshtarët e
tyre lakmimtarë, gjetën dhe shfrytëzuan momentin për t’i sulmuar
egër e befasisht,hapën luftë kundër mbretërisë së vëllezërve grindavecë
dhe u turrën me gjithë arsenalin e madh ushtarak që kishin.
Në këto kushte, sa morën vesh që u sulmuan, vëllezërit, të thërritur
nga gjaku i tyre i të njëjtës fisnikëri, menjëherë bashkuan ushtritë e
tyre në një front të madh dhe kështu, mbas shumë sulmesh e
kundërsulmesh, ata e shkatërruan armikun e pabesë…për pak ditë….!
Ju, u tha PTH-ja, e dini këtë histori, prandaj dhe këta
“kundërshtarë” koti, po fisnikë e të mençur, ashtu vepruan sot, në
këtë ngjarje të jashtëzakonshme, lanë mënjanë grindjet dhe mëritë
dhe u bënë njësh, për të nderuar mikun. Ata nderuan fshatin dhe kjo
na nderon edhe neve të gjithëve…!
-Bukur, bukur- dëgjoheshin zëra nga trapezi
– Bravo, krahasim i gjetur, -thanë të tjerë
– T’u lumtë, krahasim i goditur, -tha Dh.me të qeshur -ata
bënë një gjest sa fisnik, aq dhe historik. !
Ky moment e zbërtheu fare mysafirin ,i cili u xhindos edhe
më shumë dhe me një buzëqeshje ironike, duke e mbajtur me
vështirësi inatin përbrenda, filloi të lozte me “lezet” një rol të
shtirur dhe një taktikë tjetër (prej diplomati), duke pasur
parasysh mësimet e Partisë , që, kur e zë lepurin me qerre, …
fillimisht e ngrë në pozitë…,pastaj e kall në dhe të gjallë…Ai
e uli zërin dhe gjoja me të butë e me të qetë, si aktor profesionist
, filloi të kërcënonte butë e butë, pa tone të larta, por duke
kërcitur dhëmbet….kërrccc kërrccc, po dhe me fjalë të
helmuara, që të jepnin të kuptoje se do t’i shkonte të gjithë ata
që e kundërshtonin, një për një në “hell”…ose do t’i varte nga
gjuha…(kishte dhënë prova të tilla shumë herë)
Ra për një moment heshtje në gjithë dhomën e madhe të të
ftuarave dhe qeparotasit të paduruar, në ankth, duke shikuar
njëri tjetrin, prisnin fjalën e të “madhit”, që deri atëherë veç
po belbëzonte e skërmitej. Ata ishin të paduruar ta dëgjonin
konkretisht si e përjetoi Mehmeti…këtë krahasim të gjetur e të
guximshëm. Mirëpo ai, mjeshtri i polemikave fitimtare, e dinte
mirë se fjala miratuese e A.-së, s’kish s’i të merrej dhe nuk
merrej dot nëpër këmbë.( ia dinte tabjatet qysh në luftë). Për
komunistët Mehmeti e kishte pak më problem çështjen “ e
luftës me ta”, se teorikisht partia i ka të gjithë “njësoj”, por për
ata pa parti, siç është rasti i këtij të “frontit”, këta i gëlltit lehtazi
më çdo kohë revolucioni dhe “lufta e klasave”! (me dy tre
deshmimtarë të rremë). Ndaj fillimisht i drejtoi bubullimat ndaj PTHsë
K. Ministri- -More, kryetar i frontit, po ti më the që je
mësues matematike, nga na e ditke me kaq hollësira historinë
e Greqisë e na e paraqet këtu si shëmbull? Hëëë, na thuaj…! Si
nuk gjete një krahasim tjetër more!…Mirë, mirë, le ta analizojë
partia çështjen, atë…”krahasimin tuaj”. Do ta shoç ! Habitem
si të dëgjuan me gojë hapur këta komunistë, bashkëfshatarë
tuaj dhe të mbështetnë me duartrokitje… Ta kishte thënë Dh.
atë histori , edhe hajde, se ai ka bërë shkollë atje,matanë kufirit,
apo jo, more A.K…Hë,more LLV, ç’i thoni ju kësaj ?!…Greqi
jemi këtu, ç’janë këto që dëgjojmë…?!. Mirë, mirëëë, po mos
harroni, more të shkretë, se ne jemi në thikë e në presë me
grekët….Më thoni, ç’u shtyn t’i merrni shembujt nga historia
e Greqisë, kur ne kemi historinë tonë, heronjtë tanë, luftërat
tona, shembujt tanë të unitetit e të bashkimit …!
Hë more flisni…Ja, ta marrim me të qetë, t’i bëjmë analizë…
Po u pyes,pa u kercënuar…- u ngrit më këmbë dhe si një “ujk”
kur i turret presë së ti, filloi sërish të ngrejë zërin dhe të ulurijë….si
itërbuar : – Po u pyes, po u pyes… merrni apo nuk merrni
vesh….Flisni, ç’po ndodh këtu në Qeparo, i thoni dhe fshat
kapetanesh…fshat…fshat…mos ta them…!Neise,…nesër do
flasim ndryshe. Me sa dij e me sa shoh paska punë prokuroria
dhe organet kompetente me disa këtu….!
Heshti pak, u hodhi një vështrim të ngrysur të pranishmëve
dhe shtoi: -Ndërroni temë muhabetit…ju lutem se nuk ju dëgjoj
dot më…Do t’ia shifni tymin kësaj pune….! Çfarë reaksioni
ka këtu…po poooo po …për ideal të Partisë, këtu ka armiq…po
po, këtu në radhët tuaj, e ju pini raki me ta…,miopë..
(Q. që s’e kishte fare mendjen aty, tha menjëherë- urdhërooo
shoku… Mee.. duke kujtuar se i foli atij ). Qeparotasit u ngritën po
thuaj më këmbë që të gjithë nga trapezi të irrituar, të fyer dhe kërkonin
fjalën, pa të dilte ku të dilte…”.Me leje njëri me leje tjetri”, darka
po kthehej në një sherrnajë. LLV-ja dhe A., që e kishin vëne në
mes për ta nderuar të madhin,mundoheshin të qetësonin situatën:
– Ja… ja, prisni të flasë vetë PTH-ja, prisni, prisni….
Thia Maria dhe nja tre- katër gra komuniste,që ishin të
ftuara,përplasnin duart …jo për të brohoritur Parti Enver, po për të
ulur tonet e të qetësonin gjakrat..
– Boobooo, booobooo, ç’bëhet këtu !… Ky ka në mëndje të
nxjerrë ujë të zi sonte !
– Pusho,pusho se do të dëgjojnë…Mbylle atë të shkretëëëë ,mbyllei
thosh një shoqe Thia Marisë…Po ku dëgjonte mëme “*Duzja”,
pseudonim që e thërriste i gjithë fshati nënë Marisë,deri sa vdiq !
– Folë PTH, folë, pushoni ju të tjerët…,Ulu ti Dh. atje tek vëndi…
Por edhe Dh., as dëgjonte, as nuk pyeste, çohej nga tavolina dhe
sa herë irritohej,s’e mbante vëndi, donte të shpërthente pa të dilte ku
të dilte ,ai i thoshte më çdo kohë burgut hapu…,temperament allosoj
!
U ngrit A.K e tha me ironi e me ton si të “mysafirit’:
– Uluniiii, uluniiiii të gjithë,ta marim shtruar….lëreni rakinë…
(A.K-ja ishte më keq se “mysafiri’’; kur nxehej nuk dinte të
përmbahej,burrëria e tij ka histori të tjera. Për qeparotasit ai ishte si
“mysafiri” nga koka, jo nga të bëmet, se ai dinte të nderonte mikun,
por nga besueshmëria ishte më i besuari i Partisë gjatë gjithë kohës
sa ishte gjallë)
– Folë…PTH, pushoooni, ju lutem- tha edhe N/kryetari….- Këtu
ka probleme dhe pikpamje…
Ashtu është – shtoi nëpër dhëmbë duke shikuar nga A.Kja,
që të mos ta shihte TK ja…!
– Përsëri ti…mbylle gojën,- i tha me inat LLV-ja
U bë një si lemsh midis bashkëfshatarëve, disa heshtnin e “disa”
(ata servilat apo 1200-at.. flisnin nëpër dhëmbë…”gabim, gabim ka
të drejtë shoku…”.). A.K-ja, i nxehur në kulm me situatën, filloi të
shtrëngonte dhëmbët duke i parë sy më sy ata të dobëtit, të cilët në
moment ulën sytë përdhe.. !
– Folë Th., përgjigju me burrëri se ti je burrë i nderuar në fshat,
jepi përgjigje mikut,- tha A.duke i dhënë zëmër Th., të cilin e
respektonte shumë,pavarësisht se në Parti s’e qasi kurrë, natyrisht,
për të mirë të këtij të fundit.
Dhe Th.u ngrit e përsëri ligjëroi me guxim :
-Nuk mora vesh, shoku Mehmet, pse ju tingëlloi keq
krahasimi im, i cili kishte vetëm një interpretim të denjë për
gjestin bujar dhe fisnik që benë të dy bashkëfshatarët e mi.
Ata nderuan veten dhe fshatin. Sa për historinë e lashtë dhe
kulturën greke, më duket se ajo ka gjetur vënd në të gjithë
kulturën botërore, dhe në e kemi mësuar dhe e mësojmë në të
gjitha shkollat e Shqipërisë,në çdo tekst histori. Këtë ju e dini
më mirë nga kushdo, se vetë e keni lejuar.
Unë bëra një krahasim të nxjerrë nga historia e gjitonëve
tanë grekë, se nuk gjeta dot ndonjë rast si ky këtu, në vendin
tënë… Psh. në kohën e luftrave të Skëndërbeut, mes
principatave tona nuk pati vëllezër bashkëluftëtarë, pati vetëm
Hamza. Mojsi Golem, Ballaban Pashë…!
Jam gati të përgjigjem para hetuesisë dhe para gjykatës…,
po ne nuk erdhëm në ketë festë që të na bëhet gjyqi e të
ndjehemi të frikësuar kur themi fjalën në shtëpinë tonë dhe
kemi në mes një mik të madh. Për nder të tij e shtruam edhe
këtë darkë të madhe. S’ka pse t’i jepet e të marrë ngjyra të tjera
të pa dëshërushme për asnjë. Ne jemi të gjithë një dhe për një
qëllim. Kaqë kisha !
Th., u ul në vënd dhe shikoi në dritë të syrit A.K-në, i cili aprovoi
fjalën e tij, duke i tundur kokën…pavarësisht se sytë e të madhit dhe
e atyre që shoqëronin atë nuk u shpëtonte gjë…A.K, ishte i bindur se
Mehmet Shehu po bënte gabime të rënda partie në Qeparo….Partia
sipas tij, ishte më e fortë se ai, se kishte rregull dhe disiplinë…)
Bëri ç’bëri dhe e mori fjalën edhe DH.-ja :
– Nuk më erdhi hiç mirë, shoku Mehmet që në dy tre raste
përmendët emrin tim si shembull…S’është mirë kështu !…Unë
me të vërtetë jam riatdhesuar nga Greqia në moshë të rritur,
ku prindët e mi ishin emigrantë, por shpirtin dhe zëmrën e
kam këtu në Qeparo, jam bir i denjë i këtij fshati dhe jam i
nderuar dhe krenar që jam këndej. Jemi e kemi qenë e do jemi
fshat kapedanësh, këtë të drejtë s’e mohon dot kush…! Bile ju
sot vetë po e shifni një fenomen dhe një gjë të tillë…Ju lutem shumë,
mirë është ta shtrojmë muhabetin si na ka hije…duke dhënë
shembull personal. Mirë tha PTH-ja,ne jemi shokë të një ideali
dhe nuk jemi këtu të bëjmë gjyqin njëri tjetrit…!Zakoni e do
që miku të dalë i kënaqur, e këto situata, me sa kuptoj, nuk i
krijuam në pritësit…nuk e di në u shpreha gabim …?
Pas tij e morën fjalën…KN-ja e disa të tjerë që i thanë
me plot burrëri se darka po merrte të tjera ngjyra…!
– Mirë është dhe nder për fshatin, të gëzojmë e të këndojmë
bashkë.
Ndër të ftuarit ishte dhe këngëtari i talentuar, invalidi, AN,
i cili as donte të dinte se çfarë dhe si diskutohej. Ai pinte e
hante sikur të mos kishte ndodhur gjë…dhe, fundi i fundit,
ç’ndodhi…? Kur mori vesh dhe pa se u trash muhabeti ja nisi
këngës (së Nizos), pa pyetur se kush do ta ndiqte pas….!
Treqind metra lart në erë si një zog
Është ngritur Qeparoi i pa shok…
Përmes buzave të larta me bela…
qëndrojnë shtëpitë e larta si kala…
– Tu lumtë, AN !Tu lumtë AN, -thirrën thia Maria dhe ato
dy gratë e tjera…
– Tu lumtë, mirë ja bëre AN, kemi nevojë të këndojmë se
sot kemi festë…-tha A. e të tjerë që mbanin iso…!
LLV-ja, që shkonte sa andej e këndej duke kontrolluar
trapezin se mos mungonte gjë urdhëroi :
-Peshku…të serviret peshku…!
Ndërsa pjatat plot aromë nisën të venë e të vijnë mbi kokat
e njerëzve, disa më të rinj lëvizën nga vëndi dhe iu afruan
marrësit:
Udhëtari kur ka shkuar gjithëmon…
me habi e ka shikuar Qeparooonnn !
-Afrohu more mik, hajde mbushja këngës si ahere në luftë
afër zjarrit partizan- i tha A.K-ja mysafirit, i cili po mendohej
dhe çuditej me këta fshatarë kokë fortë dhe të pa gdhendur,
që nuk ua bënte syri tërr ! -Apo nuk këndonit ju tek
“Galibardi”…,në Spanjë me Petro Markon me shokë, kur
luftuat për liri ?!
-Po hajde, shoku Mehmet, se qeparotasi e ka zakon dhe e
pret mikun si e do zakoni, janë besnikë dhe fisnikë për jetë kur
japin fjalën…Ja, më keni ju mik mua…më hidhni dot poshtë ?!
Hë, spegomë, më hidhni dot poshtë ?!…Hajde, ta pimë nga
një tjetër bashkë…Gëzuar, gëzuar…!
– Aman ju lutem, mos ta marrim përpjekur, ne jemi vëllezërit
e tyre, ata janë tanët…!
– Lëri ata,ata kanë punën e tyre….(për ata që këndonin)
Mehmeti kishte fiksuar sytë andej përballë (tek sigurimsat e
tavolinës) dhe nuk e shikonte hiç në sy A.kK-në, i cili i tha (si
me ironi):
– Shikomë në sy, shoku Mehmet, siç u shikoj unë, lëri ata
dreqër…!
Mehmeti, me sytë si të kunavit dhe me veshët pipëz mundohej
të merrte vesh se ç’ flisin njerëzit me njëri tjetrin dhe mundohej të
nxiste “shokët” e tij, (shoqëruesat) që ,sipas porosisë, të rregjistronin
me aparatet inçizues tip “xherxhinski” çdo moment komprometues
të bisedave. Njërin nga këta aparate e kishte gjetur mëmë Ngalia, kur
shoqëruesit e mysafirit i vanë nga pas të madhit që të lirohej, dhe, si
pa të keq, plaka , priti sa u kthyen e ua dorëzoi sy më sy, në mes të
trapezit ! Njërit, siç duket, i kishte rënë mbi qilima dhe i kishte ngelur
vetëm këllëfi i aparatit në brez dhe ai s’e kishte kuptuar. Aparati
punonte dhe ja bënte zërrrrr….sa mezi dëgjohej…Njerëzit
pëshpëritën ,kuptuan që inçizoheshin, por kjo nuk i shqetësoi po
thuaj fare, vetëm nja dy a tre veta nga tanët nuk u ndjenë më gjatë
asaj darke, as të gjallë e as të vdekur, ( bënin pjesë te 1200-shat ….mbas
vitesh ata dolën edhe kundër LLV-së kur Shehu e vuri si të
pandehur,për t’i bërë varrin në mes të fshatit duke i bërë gjyqin në
mërqinja, ( toponim ! )
-Po, ja more A.K, këto janë gabime- – iu përgjigj më në fund
Kryeministri dhe, për çudi , uli tonin dhe kërkoi të pinte një adalat,që
të mendonin të tjerët se kishin gabim dhe e sëmurën. Pastaj vazhdoi:
– Duken si të rastit e pa të keq, por po të mos i vëmë re, ato
më pas bëhen të rrezikshme. Armiku këto përgjon, që ne të
jemi të përçarë, që ne të kemi moskuptime me njëri tjetrin dhe
moskuptimet e mëritë fillojnë ja, kështu, me këto krahasime,që
në pamje janë si historike,po brenda kanë helm…!Si na porosit
shoku Enver ,në çdo moment të mos e heqim vëmendjen nga
lufta e klasave, se armiq ka brenda dhe jashtë atdheut…!
-Në Qeparo jo, shoku Mehmet, të garantoj unë – tha plot zë
A.K-ja- as ka pasur dhe as ka armiq.
I qeparotasi, siç thamë, karakterizohet nga mençuria,
burrëria, nga besa, nga fisnikëria,nga inteligjenca dhe më çdo
kohë ai qëndron i bashkuar dhe i dashur me njëri tjetrin. Se
kur helmohet njëri, helmohet i gjithë fshati, dhe kur gëzon njëri
gëzon i gjithë fshati… Kështu e kemi gjetur e kështu do ta
lëmë, virtytet dhe cilësitë që karakterizojnë këtë fshat
kapedanësh i kanë zili e gjithë bota…!
Kur vdes njeri ne nuk vemi në punë…nderojmë të vdekurin
kushdo qoftë dhe në çfarëdo moshe, po ashtu kur ka dasmë
gëzon i gjithë fshati….! Ju përsëri mund të na thoni sa ditë
pune humbisni në vit në kësi rastesh…,po në u themi që ato i
zëvendësojmë me pune jashtë orarit, ose me të dielat, prandaj
çdo ditë kooperativa jonë lulëzon, se ka në drejtim kuadro dhe
specialistë që i ka zili i gjithë vendi…Rezultate janë fakt këtu
dhe realiteti është gjithmonë kokëfortë..!
-Në rregull, në rregull, vazhdojeni këngën ! – tha mysafiri, i
bindur tashmë se me këta “kapadainj “ ishte e kotë të vazhdonte
debatet.
A.K, lëvizi dhe u afrua tek këngëtarët….! Ai sajoi aty për
aty këto vargje, duke ia marrë vetë :
Sot shkëlqen i gjithë fshati, sot shkëlqen,
Zëmrën miku ç’na kënaqi, more djem…
Hani pini e këndoni se Enverin kemi në ballë…
Shqipëria kopsht me lule do të behet sa më parë…
Partia, fener ndriçues i shtyp kokën çdo armiku
Qeparotasi i ndershëm e di vetë si pritet miku…!
Hani, pini e këndoni se në jemi pararojë….
Edhe peshku del nga deti…që hamë ne në sofrën tonë…!
Hajde, u gëzoftë zëmra, i lëni më pas mëritë
se kur vjen një mik i mirë, gëzon i zoti i shtëpisë…
– Haaa hhaaaaaaa.!. Prit, aman të keqen, prit të them edhe
unë nja dy vargje – tha Dh., i cili tashmë kishte ardhur tërësisht
në qejf si nga rakia, por edhe …nga vargjet emocionuese të
“Kalopes”! Dh. gjysmë greqisht e gjysmë shqip…shtoi:…
Tu lumtë mëndja dhe zëri se je vetë një kapedan
Nuk e di, peshkun që hamë e ke vrarë a e ke zënë në lak ?
haa haaa, bëra shaka, pa A.K-ja ligjin s’shkel
Është i mirë, është dashur, por është dhe pak “rrebel”
Mysafiri, që sa kishte ardhur nuk i kishte qeshur nuri…,u
entuziazmua sadopak dhe, deshi s’deshi,vuri buzën në
gaz,duke i thënë në konfidencë A.K-së
– Ama, një ditë po të kapëm të gjuash peshk me dinamit
dhe të shkelësh ligjet….vetë do të të var nga gjuha…Ja, ta them
këtu para fshatit tënd…
– Haaaaa, kurrë s’do vij në dorën tuaj, të ligjeve ,dmth, se
A. K. nuk i “shkel” ato kurrë- ia priti A.K-ja dhe si i urti i
dynjasë shtoi pa e fshehur nënqeshjen – Unë,siç ju thashë,
gjuaj vetëm me grepa dhe me pezivoll (rjete peshkimi ).Mos dëgjo
Dh., ai gjithmonë bën shaka…e ka zakon…apo jo, more Th. ?!
Hë more shoke, ju e dini se Dh.bën shaka,në çdo kohë dhe me
këdo…
– Pooooo ! – u dëgjuan zëra nga trapezi
– Shaka, shaka- tha Mehmeti nëpër dhëmbë…- por,kujdes, se i ka
të helmuara shakatë…, influencohet gjithmonë nga greku…
Kështu, me një klimë si më të butë e me hidh e prit , sa
me shaka aq me tërsëllëmë, sa me të ngrysur , aq me të qeshur,
darkës së madhe i erdhi fundi.
Atë natë kryeministri nuk mbylli sy, (nga inati e jo nga rakia,
e ndjente veten shumë të fyer dhe të gjunjëzuar…shfrynte me
vete…ah, qeparotas, do ma paguani…ai gjatë atyre orëve kishte pirë
pese adalat…). Sa ra në krevat për të fjetur, u ngrit si i
xhindosur,u vesh shpejt e shpejt dhe doli në ballkon duke
vrojtuar malin mbi fshat, Gjivlashin, ku dalloi se aty këtu,
vende vende delte tym dhe dukej zjarr përmes shkarpash…!
E kuptoi që ushtaret e gardës gjatë natës kishin ndezur
zjarre, nëpër shkarpa, një veprim ky kundër rregullave
ushtarake.
Burri me mustaqe që e shoqëronte si roje personale,
(shoqërues i parë), u ngrit i llahtarisur nga poshtë krevatit ku qe
shtrirë e vigjilonte , sapo dëgjoi ulërimën e të madhit që
urdhëronte të thërrisnin urgjent oficerin e gardës dhe të
përgjigjej se pse ushtarët kishin ndezur zjarre….
– Më dëgjove ?! Ku je futur…?!
– Si urdhëron,shoku Mehmet,do ta thërresim urgjent…!
Gratë e “kuzhinës” që nuk kishin fjetur gjithë natën, kishin
mbrujtur miellin për petullat karakteristike qeparotase për
mëngjesin dhe po prisnin të zbardhte dita që t’i bënin nderet e
fundit mysafirit. Por i xhindosuri as priti të gatuheshin e
tiganiseshin petullat, u nis duke lënë edhe të shoqen, Fiqiretin
në gjumë..Mori vetë xhipin dhe në ecje e sipër i tha rojës :
– Lajmëro sekretarin e partisë të kooperativës se në orën
tetë e gjysmë (mëngjes) do bëjmë mbledhjen e organizatës…!
Bëri tatëpjetë nga përroi i kishës për në fushë, në qendër të
kooperativës, ku ishin edhe zyrat.
Edhe këtu u ndez një sherr i vogël .Roja i transmetoi sekretarit
(LP) porosinë e të madhit,dhe sekretari aty për aty iu përgjigj:
– I thoni shokut Mehmet, se “heronjtë” janë të lodhur,le ta
shtyjë mbledhjen për nesër…!
Oficeri protestoi se nuk mund t’ia transmetonte këto
“budallallëqe”të madhit, se më pas i merrte lumi të gjithë,por
LP.,ndofta nga që tani e kish zënë rakia, këmbëngulte në të
tijën:
Thuaji, thuaji…nuk ka mbledhje Partie sot! Ne do ta
përcjellim si e do zakoni, ashtu siç e pritëm.
Ka rregulla fshati, ato do t’i respektojmë domosdo – tha si
nëpër dhembë dhe shtoi- Ai duhet të respektojë ne dhe “ligjet”e
vendit! Ia bëmë të qartë qysh prëmë…!
– Lere, more qartësinë,- i thosh oficeri i vënë në siklet, -po
mblidh organizatën e nisuni, se kushedi sa ia kini ngritur
kacabujtë…
– Organizata është jashtë funksionit ,xhano– përgjigjej LPja-
S’i ngrej dot nga krevatet..
(E lanë kështu të madhin vetëm në fushë,duke shikuar orën në
çdo pesë minuta e duke bërë ec e jake pa pushim nga nevriku dhe
zëmërimi…)
“Herojtë” e darkës së madhe, nga ana e tyre, e kishin lënë
që ta përcillnin mikun e madh mbas orës dhjetë të mëngjesit !
Dhe ashtu u bë. Ata u mblodhën, por miku kishte pritur sa
kishte pritur e kishte çarë ferrën, duke lenë në fshat edhe të
shoqen. Ajo shfrynte, por duke ja ditur huqet , nuk tha asgjë, e
mori situatën e krijuar me të qeshur…!
Ushtarët e oficerët ngelën si të shpartalluar. Mustaqeziu,
që ishte “manazheri” kryesor, kishte dështuar. Nuk hëngrën
dot as petullat me mjaltë ,që u gatuan enkas për ta e bënin akoma
xërrr- xërr në tiganët e përvaluar me vaj ulliri..
Memeti, siç dëshmoi roja i kooperativës, kishte ikur duke
shfryrë vetëm mllef dhe zëmëratë ! E shoqja, Fiqiretja, u takua
me komunistët dhe banorët dhe u përcuall ashtu siç i ka hie
një gruaje kryeministri…!
Bashkëfshatarët e përcollën me respekt. Në përcjellje kishte
dalë i gjithë fshati…!
Epilog
Ngjarja, siç thashë që në fillim, është më se e vërtetë.
Inati i asaj darke,bëri që më pas Mehmeti, “miku” i
qeparotasve, i fyer dhe i ofenduar në kulm, meqë sharra i ngeli
në gozhdë, e ktheu në urrejtje “miqësinë”. Duke përfituar nga
disa “gabime” të vogla të LLV-së, më pas e ndëshkoi, duke e
bërë kandidat partie…, sa rrezikoi edhe për në burg…!
U përpoq sërish të përçante (që nga Tirana) organizatën e
partisë të fshatit, duke kërcënuar dhe intriguar kurthe, por
qeparotasit historikisht nuk përçahen dot, as luftojnë kundër
njëri tjetrit me intriga dhe prapaskena.
pjp
