Mosvazhdimësia është antiteza e frymëzimit. Kompleksiteti i kohës së tanishme duket se kërkon një zbulim të shpresave tona nëse do të mbijetojmë. Kjo jetë nuk është asgjë më pak se një osmozë e lulëzuar e të kuptuarit mitik. Tingëllon si marrëzi? Kjo sepse është.
Këto deklarata u krijuan duke përdorur ” New Age Bullshit Generator “, një algoritëm që kombinon fjalët e reja të epokës së re dhe formulime në dukje intelektuale për të krijuar fraza që tingëllojnë thellë.
Një ekip ndërkombëtar studiuesish kohët e fundit u prezantoi njerëzve disa ‘marrëzi pseudo-të thella’ të krijuara nga gjeneratori për të parë nëse ata i gjetën deklaratat më të besueshme nëse ato vinin nga një shkencëtar ose një guru shpirtëror.
Në total, 10,195 pjesëmarrës nga 24 vende iu përgjigjën pyetjeve në lidhje me besueshmërinë e supozuar të deklaratave; ata u pyetën edhe për shkallët e tyre të fesë.
Rezultatet sugjerojnë se njerëzit në përgjithësi i shohin deklaratat më të besueshme nëse ato vijnë nga një shkencëtar kur krahasohen me një mësues shpirtëror, me 76 për qind të pjesëmarrësve që vlerësojnë balderdashin e ‘shkencëtarit’ në ose mbi pikën e mesme të shkallës së besueshmërisë, krahasuar me 55 për qind për ‘guru’.
Për më tepër, individët që shënuan rezultate të larta për fenë ende shfaqnin një preferencë për deklaratën e shkencëtarit në krahasim me mësuesin shpirtëror; megjithatë, ai ishte relativisht më i dobët se kampioni i përgjithshëm. Individët fetarë gjithashtu dhanë gjykime më të larta të besueshmërisë për gurutë në krahasim me kampionin e përgjithshëm, por ishin akoma më të ulët se shkencëtarët.
Autorët mendojnë se rezultatet e tyre mund të jenë deri në atë që më parë është quajtur ‘efekti i Ajnshtajnit’, ku burimeve të besuara të informacionit u jepet përfitimi i dyshimit për shkak të besueshmërisë shoqërore që ato posedojnë.
“Nga një këndvështrim evolucionar, respektimi ndaj autoriteteve të besueshme si mësuesit, mjekët dhe shkencëtarët është një strategji adaptive që mundëson të mësuarit efektiv kulturor dhe transmetimin e njohurive . Në të vërtetë, nëse burimi konsiderohet një ekspert i besuar, njerëzit janë të gatshëm të besojnë pretendimet nga ai burim pa i kuptuar plotësisht”,thone studiuesit.
Me fjalë të tjera, konceptet që Ajnshtajni mund të kuptonte ishin jashtë shkallës intelektuale të shumicës së njerëzve, dhe kështu duhet t’i jepet një nivel i caktuar besimi që ai e di se për çfarë po flet.
Megjithatë, në disa raste, ekipi sugjeron që deklaratat e pakuptueshme nga burime të besueshme mund të vlerësohen jo vetëm përkundër, por për shkak të pakuptueshmërisë së tyre, të demonstruar në fjalimin e disa udhëheqësve shpirtërorë – këtë mund ta quajmë ‘efekti Guru’.
Një interpretim paksa i ndryshëm i gjetjeve argumenton se besueshmëria e asaj që dikush thotë dhe kush janë ata varet nga faktorë individualë dhe kulturorë, si ideologjia politike dhe botëkuptimi i perceptuesit.
“Në mungesë të mjeteve për të vlerësuar në mënyrë racionale një pretendim dhe informacion burimor të besueshëm, njerëzit ndoshta konkludojnë besueshmërinë bazuar në besimet rreth grupit të cilit i përket burimi (për shembull, ‘konservatorët’, ‘shkencëtarët’). Në këtë proces, ngjashmëritë midis botëkuptimit të dikujt dhe atij të grupit të burimit mund të shërbejë si një tregues për të qenë një burim dashamirës dhe i besueshëm”, theksojne autorët.
Hulumutimet e meparshme kanë gjetur se të krishterët kërkojnë më pak prova për pretendimet fetare (efikasiteti i lutjes për të kuruar sëmundje) sesa për pretendimet shkencore (efikasiteti i ilaçeve për të kuruar sëmundjen). Per me teper , të krishterët ungjillorë kanë më shumë gjasa të pranojnë deklarata që kundërshtojnë pikëpamjet e tyre personale kur pikëpamjet i atribuohen një udhëheqësi fetar brenda grupit në krahasim me një udhëheqës fetar jashtë grupit.
Në studimin aktual, autorët zgjodhën të kontrastonin ‘shkencëtarin’ me ‘guru shpirtëror’ në vend të ‘udhëheqësit fetar’, sepse ata donin të siguroheshin që të zgjidhnin një autoritet që nuk ishte specifik për ndonjë fe të veçantë, duke pasur parasysh se studimi ishte që zhvillohen në vende të ndryshme.
“Ndërsa religjioziteti dhe spiritualiteti janë konstruksione të mbivendosura, por jo të këmbyeshme, religjioziteti i vetë-raportuar është lidhur pozitivisht me besimin në fenomene shpirtërore si fati, energjia shpirtërore dhe një univers i lidhur. Rrjedhimisht, ne prisnim që religjioziteti të shoqërohej me rritjen e pranueshmërisë ndaj gëlltitjes. nga një autoritet shpirtëror”,thone autorët.
Ndërkohë që ka ndryshime midis kulturave në lidhje me atë se kush konsiderohet burimi më i besueshëm i informacionit, autorët nxjerrin në pah pikën që, në një moment në të kaluarën, shkencëtarët ua kaluan udhëheqësve shpirtërorë dhe fetarë si burimet kryesore të besueshme të informacionit, të paktën për sa i përket shpjegimeve për dukuritë në botën fizike.
Nuk është sekret që informacioni që vjen nga një shkencëtar konsiderohet i besueshëm sot, me një mori fushatash reklamuese dhe politike në mbarë botën që mbështeten tek shkencëtarët për të vërtetuar produktet dhe idetë e tyre. Për fat të mirë, shkencëtarët dhe shkenca në përgjithësi inkurajojnë një dozë të mirë skepticizmi kur bëhen pretendime të mëdha.
CONOR FEEHLY
Studimi u publikua në revistën Nature Human Behavior .
