Fatjon Malaj
Grupi mercenar Wagner “instrument” apo “superior”!
Së fundmi në ditët e para të muajit Qershor 2023 në rrjete sociale u bë virale një video, ku një kolonel rus tregon se mercenarët e Wagner po rrëmbejnë, përdhunojnë dhe torturojnë ushtarët e Putinit.
Nënkoloneli Roman Venevitin, i cili u kap nga ana e Wagner pranë qytetit të sulmuar ukrainas të Bakhmutit nga Wagner, pretendoi se është torturuar nga njerëzit e Yevgeny Prigozhin.
Grupi mercenar Wagner, emri i të cilit është bërë shumë i njohur mbasi Rusia filloi të ndërhyjë me luftime në territore jashtë vendit të saj, është sërish në qëndër të vëmendjes me fuqinë,rolin të cilën ky formacion fitoi në Luftën aktuale të Ukrainës. Pyetja në mendje është se ku po shkon fuqia mercenare e Rusisë, Ëagner, dhe si do të ndikojë fuqia që ai ka fituar si në botë ashtu edhe në Rusi.
Yevgeni Prigojin, Shefi i Kompanisë Ushtarake Private Ruse Wagner, njoftoi se qysh nga 2 qershori, të gjitha divizionet e Ëagner u larguan nga qyteti Bakhmut në Ukrainën lindore dhe ia lanë vendet e tyre mbas tërheqjes trupave të Ministrisë së Mbrojtjes Ruse.
Ministria e Mbrojtjes e Ukrainës njoftoi se ushtarët ukrainas janë ende në Bakhmut dhe po mbajnë pozicione në pjesën jugperëndimore të distriktit. Më vonë, Prigojin konfirmoi në një deklaratë se disa zona të transferuara prej tyre në forcat e Ministrisë së Mbrojtjes Ruse mund të kenë humbur dhe se ushtria ukrainase kishte ngritur poste vëzhgimi në këto zona.
Rrethi Bakhmut, i vendosur në perëndim të rajonit Donetsk të Ukrainës, është vendi ku janë zhvilluar më së shumti dhe më gjatë konfliktet ruso-ukrainase.
Pas dështimit të rrethimit të nisur nga ushtria ruse në gusht 2022, aty ndërhyri Kompania Ushtarake Private Ruse Wagner. Pikërishtë këtu Wagner dhe Shefi I saj Prigojin, performuan më mirë dhe shfaqët supremitet në krahasim me ushtrinë ruse, pikërishtë betejat e Bakhmutit i ngritën në nivelin e heronjve në Rusi. Popullariteti në rritje i Prigojin ka eklipsuar ministrin e Mbrojtjes Sergei Shoigu, i cili gradualisht u kthye në një figurë politike.
Çfarë është Grupi Wagner?
Grupi Wagner është një kompani private ushtarake, luftëtarët e të cilit përbëhen nga mercenarë. Kryen detyra të sigurisë dhe mbrojtjes. Militantët Wagner marrin pjesë në konflikte të armatosura në pjesë të ndryshme të botës, mbledhin informacione të inteligjencës, bëjnë planifikim strategjik, logjistikë dhe konsultime.
Historia e kompanisë shkon prapa në vitet 2000. Në ato vite, Ministria Ruse e Mbrojtjes filloi të shqyrtojë idenë e formimit të një ushtrie speciale të veteranëve dhe ushtarëve me kontratë për misione të fshehta. Në vitin 2010, ministria vendosi të themelonte Wagner.
Rekrutimi i mercenarëve filloi në vitin 2013. Ndërsa mercenarët vazhdonin stërvitjen e tyre në bazën e Shërbimit të Inteligjencës Ushtarake Ruse në Rusinë jugore, ata morën pjesë për herë të parë në aneksimin e Krimesë dhe konfliktet në Donbass. Gati 10,000 mercenarë i ishin bashkuar tashmë radhëve të Wagner në vitin 2014.
Ata u dërguan në Siri në vitin 2015, por prania e tyre në Siri u ekspozua vetëm në vitin 2018 kur mercenarët rusë u vranë pas operacionit për kapjen e fushave të naftës dhe gazit në provincën Deir ez-Zor të Sirisë. Pavarësisht lajmeve, Rusia vazhdoi të mohonte zyrtarisht ekzistencën e kompanisë Wagner dhe se themeluesi i kompanisë, Yevgeni Prigojin të kishte një mision të tillë.
Deri në vitin 2018, Wagner tashmë operonte në 10 vende afrikane. Wagner u dërgua në Venezuelë në janar 2019 për të mbrojtur liderin e këtij vendi Nicolas Maduro. Por si në herët e tjera Rusia e mohoi këtë lajm.
Për herë të parë në vitin 2018, Ministria e Punëve të Jashtme ruse pranoi se Ëagner ishte dërguar për të forcuar praninë e saj në Sudan.
Kush është shefi i Wagner Prigojin?
Kishte një periudhë të gjatë fshehtësie në lidhje me identitetin e shefit të Wagner, Evgeny Prigojin. Prigojin njihej si një sipërmarrës, oligark dhe gjithashtu i afërt me presidentin rus Vladimir Putin. Prigojin, i cili zotëronte një zinxhir restorantesh në Shën Petersburg dhe Moskë, quhej “kuzhinierja e Putinit”.
Pas ndërhyrjes së Rusisë në Ukrainë në vitin 2022, për grupin Wagner dhe Prigojin filloi të flitej më shumë. Në shtator 2022, Prigojin njoftoi për herë të parë se ishte themeluesi dhe pronari i Wagner. Në këtë kohë, Rusia e pranoi zyrtarisht ekzistencën e Wagner dhe argumentoi se ai po kryente aktivitete të suksesshme në Ukrainë.
Që nga themelimi i Wagner-it deri në luftën e Ukrainës 2022, në radhët e Wagner-it kishte personel të kontraktuar në pjesë të ndryshme të botës, por pas mobilizimit të pjesshëm në Rusi që nga shtatori 2022, doli lajmi se Wagner filloi të rekrutonte të burgosur në burgje. Më vonë këtë informacion e konfirmoi edhe Prigojin.
Prania dhe aktivitetet e Wagner-it në Ukrainë!
Numri zyrtar i milicive Wagner të përfshirë në konfliktin në Ukrainë nuk dihet. Sipas deklaratës së Prigojin në maj 2023, vetëm numri i të burgosurve nga anëtarët e Wagner në Ukrainë është rreth 50,000.
Sipas deklaratës së Prigojin, 35 mijë mercenarë morën pjesë në përleshjet në Bakhmut, një nga vendbanimet strategjike. Sërish, sipas deklaratave të Prigojinit, kanë humbur jetën 20% e të burgosurve që kanë marrë pjesë në përleshjet për kontrollin e Bakhmutit, si dhe mercenarë të tjerë.
Lufta për kontrollin e Bakhmut-it, e cila ka një vendndodhje strategjike, filloi më 1 gusht 2022. Më 19 prill 2023, u njoftua se 90% e Bakhmut-it u mor nën kontroll nga rusët. Forcat Ëagner pësuan humbje të mëdha në luftimet për Bakhmut. Oleksiy Danilov, Sekretari i Presidentit të Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe Mbrojtjes së Ukrainës, pohoi se “afërsisht 23 mijë të burgosur rusë të cilët pjesë e Wagner kanë humbur jetën në konfliktet që kanë vazhduar për gjashtë muaj, dhe këto humbje janë 7.5 herë më shumë. sesa humbjet e Ukrainës”.
Tensionet mes Departamentit të Mbrojtjes dhe grupit Wagner!
Humbjet e rënda të Wagnerit në rrethimin e Bakhmutit sollën në dritë diskutimet midis Prigojinit dhe ministrit rus të Mbrojtjes Shoigu dhe shefit të Shtabit të Përgjithshëm Gerasimov.
Më 5 maj, Prigojin mbajti një fjalim përçmues dhe fyes, duke shqiptuar emrat e ministrit rus të Mbrojtjes Shoigu dhe shefit të shtabit të përgjithshëm Gerasimov pranë trupave të dhjetëra milicive Wagner. Ai përmendi Shoigu dhe Gerasimov si përgjegjës për humbjet e mëdha kundër ushtrisë ukrainase. Prigojin deklaroi se ata mundën të merrnin vetëm 30% të armatimit dhe municioneve të nevojave të Wagner-it për luftimeje, dhe se 70% nuk u dhanë qëllimisht dhe pikërisht për shkak të kësaj arsyeje njoftoi se do të tërhiqen nga Bakhmuti më 10 maj.
Deklarata e Prigojin përmbante edhe detaje sqaruese të ftesës drejtuar Wagner për të hyrë në Ukrainë. Sipas Prigojin, Putini iu afrua personalisht kur operacioni ushtarak i Forcave të Armatosura Ruse në Ukrainë në mars 2022 dështoi. Më 19 mars, disa nga forcat Wagner në Afrikë filluan të dërgoheshin në Ukrainë. Suksesi i shpejtë u arrit në përleshjet e para në vendbanimin Popasnaya të rajonit Lugansk. Në vjeshtë, Wagner mori kontrollin e frontit lindor, ku ushtria ruse duhej të linte qytetet strategjike si Izyum dhe Krasny Liman dhe të ikte. Më 8 tetor, ai u drejtua në Bakhmut në vend të personelit të Ministrisë së Mbrojtjes.
Sipas Prigojin, Ministria ruse e Mbrojtjes po mbulonte arritjet e Wagner dhe po përpiqej të portretizonte zonat nën kontroll si të sajat. Sipas pretendimeve të Prigojin, Ministria e Mbrojtjes po pengon rekrutimin e të burgosurve në radhët e Ëagner prej shkurtit të vitit 2023.
Statusi i ri i grupit Wagner!
Mund të thuhet se tensioni dhe rivaliteti mes Prigojin dhe ministrit të Mbrojtjes lidhet me ndryshimin e statusit të Wagner në Rusi.
Lufta e Ukrainës e vitit 2022 i dha Wagnerit një status të veçantë. Wagner, i cili u krijua më parë se të fillonte kjo luftë nga inteligjenca ushtarake ruse dhe u përdor jashtë vendit për arsye teknike dhe politike që Rusia vetë nuk mundi, nuk donte t’i bënte ose dëshironte të fshihte aktivitetet e saj, pas luftës në Ukrainë Wagner filloi të marrë një formë të re.
Wagner ka një strukturë gjysmë autonome në misionet e tij jashtë shtetit. Funksionon dyfish. Funksioni i tij i parë bazohet në interesin material. Të garantojë sigurinë e qeverive në Siri dhe veçanërisht në vendet afrikane; Ajo merr një pjesë të këtyre burimeve në këmbim të shërbimeve të tilla si sigurimi i burimeve nëntokësore si nafta, gazi natyror dhe diamantet. Këto aktivitete janë ende duke vazhduar.
Funksioni i dytë i Wagner-it ka të bëjë më shumë me interesat e qeverisë ruse. Ajo vepron si “dora e fshehtë” e Rusisë në këto vende. Kjo është veçanërisht e dukshme në Siri, Libi dhe Mali.
Në luftën siriane, Rusia zyrtarisht pretendon se përdor vetëm forcën ajrore. Megjithatë, kontrolli i rajoneve kryhet përmes Wagner.
Edhe pse Rusia thotë se nuk ka aktivitet ushtarak në Libi, dihet se ka marrë pjesë në konflikt me Wagnerin.
U pretendua gjithashtu se Wagner ishte efektiv në përpjekjen për grusht shteti në Mali në 2021. Pas grushtit financiar, u fol për rivalitet ruso-francez në vend.
Por pas ndërhyrjes së Ukrainës në vitin 2022, marrëdhënia e Wagner me Ministrinë ruse të Mbrojtjes ka ndryshuar plotësisht dhe nga një “instrument” i Ministrisë ka ndryshuar në një që kritikon dhe vepron në mënyrë të pavarur prej saj, madje edhe përplaset me të në fushë. Ai u bë një aktor më i respektuar në sytë e rusëve sesa Ministria e Mbrojtjes. Wagner, i cili kishte rreth 50 mijë milici të armatosur vetëm në Ukrainë nën komandën e tij, fitoi fuqi politike përveç fuqisë së tij ushtarake për sa i përket numrit. Kjo çoi në mënyrë të pashmangshme në një kthim në një strukturë paralele brenda institucioneve zyrtare ushtarake ruse.
Tre arsye për ngritjen e papërmbajtshme të Wagner!
Ka disa arsye pse Wagner është kaq me ndikim dhe e sheh veten mbi Departamentin e Mbrojtjes.
Së pari, pronari i Wagner Prigojin merr urdhra direkt nga Putin. Një strukturë që ndihet e lidhur me autoritetin më të lartë të shtetit fillon ta shohë veten ose të barabartë ose superiore ndaj institucioneve të tjera.
Së dyti, suksesi i Wagnerit në luftën e Ukrainës. Fakti që Ministria Ruse e Mbrojtjes tregoi performancën më të dobët në krahasim me mënyrën e luftimit që shfaqi Wanger , qoftë edhe me humbjet e mëdha, kjo perceptohet si një “sakrificë e madhe” si nga Putini, ashtu edhe nga populli rus e bërë nga ana e Ëagner. Se si dhe në çfarë forme u bë kjo “sakrificë e madhe” është temë më vete.
Së treti, është në interesin e Ministrisë së Mbrojtjes që Wagner të marrë pjesë në konfliktet në Ukrainë. Wagner futet në konflikte në të cilat ushtria e rregullt nuk dëshiron të hyjë duke shmangur humbjet. Meqenëse humbjet e Wagner nuk llogariten si ato të ushtarëve rusë, ai lejon që Wagner të përdoret si forcë e tij përfaqësuese.
Megjithatë, Wagner nuk ka as burime njerëzore dhe as ushtarako-teknike për të luftuar Ministrinë e Mbrojtjes Ruse. Mund të thuhet se përderisa lufta në Ukrainë vazhdon dhe Putini ka nevojë për Wagner në këto konflikte, popullariteti i tij do të vazhdojë.
Për më tepër, Wagner do të vazhdojë të veprojë si një “organizatë” e pavarur për sa kohë që dobësitë e ushtrisë ruse në drejtim të komandimit-kontrollit dhe menaxhimit të procesit vazhdojnë të jenë të dukshme.
Në këtë kontekst, nëse Wagner nuk mund të marrë përfitimet materiale dhe morale që dëshiron në luftën e Ukrainës, Wagner mund t’i drejtohet vendeve të treta për të përfituar përfitime materiale, siç bëri më parë. Megjithatë, nëse institucionet në Rusi dobësohen, është e mundur që Wagner të hyjë në një konflikt të brendshëm për të marrë një pjesë të burimeve të vendit.
