Hani dhe veziri i madh.
Shqipëroi Agim Xh Dëshnica
Jetonte në këtë botë një han* . Ky na kishte vezir të parë**, një njeri të urtë. Kur hani shkonte për të parë zotërimet e veta merrte gjithëmonë
pas vezirin .
Një herë veziri i urtë i tha:
-Madhëri, do të qe mirë të ndërronim petkat tona e të vishemi me zhele, atëhere do të mësojmë më mirë se çfarë mendon populli për ju dhe vartësit tuaj.
Hani e miratoi mendimin e vezirit. U ndërruan dhe vajtën nëpër fshatra .
Iu afruan një jurte të vetmuar. U lutën ta kalonin natën atje. I zoti i banesës nuk i pranoi meqenëse gruaja në ato çaste po lindëte, por ajo tha :
-Lëri të hyjnë. Nuk është mirë të mos i pranojmë udhëtarët për të fjetur.
Dhe i shoqi ftoi hanin me vezirn e urtë të hynin brenda.
Miqtë hynë dhe u shtrinë për të pushuar.
Befas dëgjojnë britmën e të posalindurit. E zonja e shtëpisë kishte lindur djalë.
Veziri qeshi.
-Pse qesh ?-pyeti hani.
-Mendova për një çast se ky fëmijë nesër do të jetë dhëndër i juaj dhe sundimtari im- u përgjegj veziri – ndaj më erdhi për të qeshur: sa i çuditshëm qenka fati i njeriut..
– Kjo nuk do të ndodhë kurrë !- klithi hani. Si mund të martoj vajzën time të vetme me të birin e një njeriu të thjeshtë.
-Ç’do gjë është e mundur në botë.- tha veziri i urtë-askush s’e di në mëngjez se ç’do të ndodhë në mbremje.
Ato fjalë e turbulluan hanin. Vendosi ta blejë djalin dhe pastaj ta vrasë,
Zbardhi mëngjezi. Miqtë po gatiteshin për t’u nisur. Hani u tha të zotërve të jurtës:
-Ma shisni fëmijën. Do t’u jap si shpërblim një kallëp floriri sa një kokë kali.
Gruaja i thotë burrit:
-Ne përsëri do të kemi çilimijë. Le të na jap miku kallëpin e floririt dhe ne atij i japim beben. Pranë njeriut të pasur djali ynë do të jetë si s’ka më mirë.
Hani e bleu vogëlushin, e mbylli në një syndyk druri dhe e hodhi në lumë. Lundroi syndyku dhe ngeci te rrjetat.
Me të ardhur peshkatari, u hodhi një sy rrjetave dhe pa arkën e drunjtë.
E ngriti kapakun: i shtrirë, një vocërak po flinte.
Peshkatari kishte tetë kalamaq. Familja e vet rronte gjysëm e uritur. Si mund ta ushqente të nëntin ? Peshkatari desh ta hidhte syndykun në ujë, por e shoqja nuk e la.
-Me që zoti na e solli në prag të shtëpisë, le të rrojë e të rritet tek ne.
Dhe kështu në familje u shtua një djalë.
*
* *
Kaluan vite. Hani me vezirin po vizitonte sërish zotërimet e veta.
Rrugës u ndalën t’u japin ujë kuajve. Disa fëmijë erdhën pranë për të
parë dy kalorësit me veshje të shtrenjta.
Veziri i pa dhe qeshi.
-Përse qesh ?- pyeti hani.
-Vështroi mirë, madhëri, këta çuna. A e sheh ndërmjet tyre atë djalkë të bukur ?
-E shoh-tha hani.
-Ai do të bëhet dhëndëri yt.
U zemërua hani :
-Ç’thua kështu ti? Gjithë kohën më tregon dhëndurë të thjeshtë.- Bijën tme nuk do ta martojë kurrë me kësi dhëndurësh.
-Gabohesh madhëri. Fati nuk është përherë në dorën tonë- ia priti veziri i urtë.
Hani u shqetësua. Thirri pranë peshkatarin dhe e pyeti:
-I kujt është ky çun ?
-Tani është im bir, por e kam gjetur kohë më parë në një syndyk.
Na u shqetësua hani edhe më.
-Ma shit mua. Do të jap një kallëp floriri sa ty në këmbë.
Peshkatari pranoi me gëzim.
E dërgoi hani çunin me një letër në dorë te veziri i dytë:
” Prurësin e kësaj letre vrite menjëherë.”
Mbërriti djali te veziri i dytë; I dorëzoi urdhërin e shkruar nga hani. Veziri e pa dhe i erdhi keq të vriste një krijesë aq të bukur ndaj vendosi ta mbajë pranë.
- *
* *
Kaluan dhe disa vite.
Çuni u rrit dhe u bë një djalosh i hijshëm e shtatëhedhur.
Dikur hani e pa dhe njohu në të, birin e peshkatart. U zemërua shumë
dhe thirri vezirin e dytë. E pyet:
-Përse nuk paske përmbushur urdhërin tim?
Veziri pranoi fajin, ra më gjunjë :
-Falmë, sundimtar- Nuk mnda të ngreh shpatën mbi një fëmijë të bukur ,
të mençur dhe të pafajshëm.
Hani mori vendim ta varte në litar djaloshin. E thirri pranë, por shi në atë çast, ia arriti një kalorës i pluhrosur dhe e njoftoi se armiku kishte kaluar kufirin e mbretërisë dhe po shkretonte fshatrat në ato anë.
Kështu hani nuk mundi të vinte në jetë çfarë kishte vendosur.
Shkruajti një letër me nxitim dhe e urdhëroi t’ia dorëzonte vezirit të urtë dhe u nis për në luftë.
Djali mori letrën, kaloi nëpër bahçenë e lulëzuar të hanit, u shtri në bar, ndën një pemë dhe e zuri gjumi.
Por në bahçe në atë orë çupa e hanit po shetiste me shoqet e veta. Njëra rej tyre e pa tek flinte dhe i bëri zë vajzës së hanit. Vasha u mahnit nga bukuria e pazakontë e djaloshit dhe na ra në dashuri. U ul më gjunjë dhe e puthi. Në duar pikasi një letër. Bukuroshja e hapi dhe pa urdhërin: “Të varet menjëherë!”
E zhduku letrën dhe në vend të saj shkruajti një tjetër:
” Paraqitësi i kësaj letre dua të bëhet dhëndëri im. Urdhëroj ta kurorëzoni me bijën time me një gosti të madhe.”
E futi vajza e hanit letrën në xhepin e djalit dhe pastaj shkoi e kënaqur me shoqet në pallat.
Djaloshi me t’u zgjuar ia dorëzoi urdhërin vezirit të urtë.
Në vend të trekëmbëshit me litarin lidhur lak, ai u gjend mes një gostie madhështore dhe kështu u bë dhëndër me nuse nga oborri i hanit, e vetmja çupë e tij.
*
* *
Tre vjet qendroi larg Hani, në luftë me armiqtë. Kurse nusja, vajza e tij vetme, në këto kohë na lindi dy djem.
Në vitin e katërt mbërriti lajmi se hani po kthehej me fitore.
U shqetësua e bija e hanit dhe i thotë të shoqit:
-Babaii im është njeri i rreptë. Por do të zbutet kur të shoh dy nipërit e vet. Eja marrim fëmijët tanë dhe i dalim përpara ta presim.
Dhe kështu u bë. Morën vogëlushtët dhe dolën të takojnë hanin ngadhnjimtar.
Por ai nuk desh t’i shihte me sy as ata, as dy nipat.
U zemërua shumë ndaj së bijës, që me kokën e saj na ishte martuar me një njeri që nuk ishte nga sëra e vet.
Hani urdhëroi :
-Heret në mëngjez, porsa të hapet furra e bukës njerriun e parë, që do të shfaqet aty ta hidhni në zjarr.
Veziri pa vonesë u dha furtarëve udhërin. Natën hani thirri të shoqin e vajzës dhe i tha:
-Shko para mëngjezit te furra e bukës , prit sa të hapet dera dhe hyr i pari. Vështro si punojnë furtarët dhe si plotësojnë porositë e mia.
Vete dhëndëri për të kryer ato ç’ka i tha vjehri sundimtar. Kaloj nëpër bahçe dhe dëgjoi ligjërimin e bilbilt.
Aq bukur këndonte zogu, sa që dhëndëri I hanit e humbi, u ul posht një peme dhe harroi se ku duhej të shkonte.
Hani pati një dëshirë të zjarrtë , të shihte me sytë e vet, sesi do të digjej
i biri i peshkatarit. Ndaj u nis për te furra e bukës. Porsa kaloi pragun e kapën furrëtarët dhe hodhën në zjarr.
Djaloshi pasi dëgjoi blbilat iu kujtua porosia dhe vrapoi për te furra.
U thotë furrëtarëve:
-Jam i dërguar të marrë vesh se si kryen porositë e hanit .
– Urdhëri i tij është plotësuar pikë për pikë. Njeriu i parë që u paraqit tani është bërë hi.
Në mëngjez oborrtarët kërkuan hanin. Morën vesh se ai, nuk dihet përse qe përvëluar nga zjarri në furrë.
U mblodh atëhere populli për të zgjedhur hanin e ri.
Doli në shesh veziri i urtë dhe thirri:
-Njeriu më i mençur dhe më i ndershëm ndërmjei nesh është dhëndëri i
të ndjerit han. Ai meriton të jetë sundimtari ynë.
Dhe populli me gëzim zgjodhi djalin nga gjiri i vet, për han.
