Kristo Çipa:Prometeu i Vranishtit

Prometeu i Vranishtit

Dy fjalë për Muhamet Tartarin

Nga Kristo Çipa

Atje mbi zall të Lumit të bardhë, përkarshi fronit të Zeusit në Pogonicë i lartë dhe i bukur sa guri me qiell, Muhamet Tartari mbledh fillin e jetës së tij i “ dënuar” nga zemërimi i perëndive si Prometeu. Nëse miti i Prometeut ishte vetëm i zjarrtë, ky i Muhamet Tartarit është i tingullt, i këmbtë dhe i zjarrtë. Nëse Prometeun u lidh dhe shqiponja i shkonte çdo ditë e i hante mëlçinë, Muhametit “ dënimi” i dhënë nuk e lë të jetë i drejtë si qeparisët e amanetit, si Çipini përballë por e ka kërusur për të mos parë madhështinë e tij në vallen që i dha historisë dhe kulturës tonë kombëtare së bashku me një grusht kapedanësh vranishnjotë që i zbritën yjet nën këmbët e tyre dhe si kashtën e kumtrit në qiell, ngritën fustanellën e bardhë

Muhamet Tartari një ndër të pavdekshmit e gjallë në Labëri është i fundit në brezin e tij që brenda një harku kohor 20-25 vjet bën epokën e të përjetshmes, duke kapur piedestalin botëror në festivalet ndërkombëtare dhe vunë në lëvizje selinë e UNESKO-s për të parë mrekullitë shqiptare. I shkolluar me arsimin përkatës ai nuk kërkoi as post e as karierë( gjë që mund t’a bënte kollaj në atë periudhl) por u kthye në Vranisht se kish punë me legjendat dhe perënditë pagane. Askush nuk mund të harojë këngët që vinin nga rëza e Vranishtit nëpërmjet timbrit metalik e tingullit magjik të Leonora Shkurtit në këngën e pavdekshme si zgjim mëngjesi” Tre vëllezër ideali” kushtuar familjes Frashëri. Këto ishin sinjalet e para që u zgjuan nëpër guvat mijëra vjeçare dhe ishin të lara me ujë bore pse në ato guva, bora nuk shkrin kurrë. Nuk mund të rinte pa e ndjerë vorbullën e shtrëngatës të një valleje të jashtëzakonshme që si xhinde honi vinte vërdallë nëpër shekuj midis Çikës, Çipinit dhe Pogonicës. Brezat e burrave dhe djemve të Vranishtit ishin skaljone- skaljone. Shoferi mustaqelli i rëndë si vet mali, i dashur si vet Labëria i talentuar si lumi i bardhë, do të ishte prijësi i kësaj valleje, ku rrathët e saj, as më pak e as më shumë shtilleshin si rathë cikloni dhe labërit e Vranishtit i dhanë kësaj furtune frymë njerëzore duke e çliruar nga mitet dhe ja prunë si bekim dhe premtim popullit të tyre dhe krejt botës si një majë e pahijezuar. Mitologjia thotë se atje lart tej Pogonicë në fushën e bukur Vale perënditë pagane e hidhnin këtë valle kur mali dhe deti ishin të trazuar dhe me këtë valle i qetsonin. Pas valles dilte ylberi si një hark dekorimi. Këtë valle Muhamet Tartari dhe të dymbëdhjetë kapedanët vranishnjotë e çuan në Gjirokastër në vitin 1978 dhe çuditlrisht atë ditë ra shi atje por kur hoqën vallen “ O trima vallen mba mbani”, koha u hap dhe midis Malit të gjërë dhe Çajupit të bukur një hark ylberi doli dhe vallja shpërblimin e morri. Dymbldhjetë vranishnjotë dhe mbi ta Muhamet Tartari u futën në pavdekësinë e historisë. Populli u gëzua dhe u lumturua. Perënditë u mlrzitën edhe pse i kishim ndjekur nga selitë e tyre por jo nga qielli e ndoqën vallen dhe shënjuan Muhametin. Prometeu i Vranishtit zjarrin e valles e zbriti në popull. Çka do të vinte të mirse urdhëronte!

Atje tej tek Lumi i bardhë, Prometeu i sëmurë e ngre kokën rrallë për të parë malet. Nuk i bëjnë më përshtypje se malet e këngës dhe valles i kanë ikur në shumicë. Disa vazhdojnë historinë

PROMETEU I VRANISHTIT

Ç’ka një mjegull Lumi i bardhë

Dhe në dimër dhe në verë

Tani ecën dalëngadalë

I rrëmbyeshëm qe një herë

Kishte dallgë e dufe djali

Quhej Muhamet Tartari

Ç’ka një borë në majl mali

Që nuk shkrin as verë ,as dimër

Tani thinjur, rrudha balli

Të përjetshmen duke pritur

Në legjendë është fut i gjalli