( nga ditari professional « MOZAIK IMPRESIONESH NË DY JETË » )
Dr. Eduard A. Skufi
Konsulent Oftalmolog , Athine
Atë çka është e bukur dhe impresive nga e kaluara njeriu e ruan si dhuratë të çmuar brenda vetes. Nuk ka gjë më të bukur se sa me energjinë dhe humanizmin tënd të promovosh mirënjohjen. Vecanërisht në jetën profesionale të një mjeku, shprehja e mirënjohjes çdo ditë bëhet pjesë e pandarë e jetës… Relatat e mjekut me pacientin nuk janë thjeshtë profesionale por kontakt spiritual. Ilustrimin tipik inspirues e gjeta tek portreti i pacientit napoletan dhe mikut tim, intelektualit Mario Guidotti. …Ishte një ditë dhjetori e vitit 1984, ditë e bukur me ngjyra pranvere. Mbasi mbarova vizitat në poliklinikë Donika, infermierja më informoi se dikush donte të më takonte. Ishte një i njojturi im, i cili më kërkoi ti vizitoja një familjarin e tij në shtëpi. Mora me vete në cantë instrumentet e duhura dhe u nisëm. Në sallon në një kolltuk klasik qëndronte një i moshuar me tuta gri, një jelek blusaks dhe një fular në qafë. Fytyra ekspersive, fisnike e buzëqeshur, ku gjallëria e dy syve gri e bënte më tërheqëse. Pasi u ngrit në këmbë, me xhentilesë më uroi në italisht,
mirëseardhjen. Aty mësova se ai kishte ardhur më parë në poliklinikë për vizitë por gjeti shumë njerëz dhe u detyrua të largohej. Mandej më përshkroi me hollësi simptomat që kishte, fliste qetë me dialektin napoletan në një fjalor të pasur figurativ. Në formën e një bisede dhe observimit të njëkohshëm mora detaje për historikun personal dhe atë familjar , duke perceptuar nivelin e tij kultural. Gjatë vizitës konstatova glaukomë kronike, shoqëruar me katarakt dhe alteracione makulare. Ai duke buzëqeshur më komplimentoi dhe më informoi se i njëjti diagnostikim ju bë dhe në Napoli, vecse gjëndja e syve po rëndohej dhe shikimi po keqësohej. Pas një bisede interesante më falenderoi, duke insistuar për shpërblimin tim por unë e refuzova. Falenderimi juaj vlen më tepër, ju përgjigja unë dhe pasi e përshëndeta u largova… Pranvera i veshi Vlorës një mantel shumëngjyrësh lulesh, kombinuar me kaltërsinë e qiellit dhe atë të detit, në një romantikë magjepëse. Një të dielë të tillë e zgjodhëm ta kalonim familjarisht, pranë rivierës. Mbas shëtitjes anës detit u ulëm me bashkëshorten në një stol, duke shijuar atë bukuri të natyrës. Në atë kohë një dorë e ngrohtë më kapi nga supi, kthej kokën dhe shikoj Marion. Ai na përshëndeti në shqip dhe unë e ftova të ulej bashkë me ne. Në dorë mbante një manjetofon portativ, nga i cili dëgjoheshin lehtë tingujtë e një kënge italiane. Eshte shoku im i pandarë dhe ushqim shpirtëror tha me kënaqësi Marjua, duke u ulur në stol. Massimo Ranieri con ” Rose Rosse “, Peppino di Capri con ” Un grande amore ” , janë këngetarë napoletan … Më bënë përshtypje, këtu të gjithë e njohin muzikën por dhe kinematografinë italiane. Mua, Napoli më ngjan me Vlorën si qytet bregdetar dhe nga ana arkitekturale. Vlora më pëlqen shumë , ka bukuri të vecantë shtoi ai, “ ky det na bashkon , ky det na ndan “. Mandej ai, si në formë konfensioni na tregoi historinë e tij, për gruan , e cila ishte me origjinë shqiptare, mama Vala e quante dhe si ata,
Dedikim i Marios në librin dhuratë
kishin vendosur që vitet e fundit të jetës ti kalonin në Vlorë. Fliste me pasion, por i menduar dhe nota nostalgjie i dilnin nga narracioni . I ofruam pak keik dhe disa kajsi për ta ëmbëlsuar bisedën . Mesa duket Marios i pëlqeu rrjedhja e djalogut dhe vazhdoi të komentonte. Mbas çasteve të këndshme që kaluam sëbashku u larguam, duke lënë rendez – vous në poliklinikë … Ishte një e martë shtatori , vjeshta kishte shtruar tapetin e verdhë në kafe , me nuancat e tyre . Mbasi mbarova operacionet në spital u nisa për në poliklinikë. Aty ishte një arenë e vërtetë. Fillimi i vizitës ishte si opium që vendoste, në mënyrë magjike qetësinë. E vizitova Marion duke i rekomanduar imediatisht interventin kirurgjikal. Ai reagoi pozitivisht dhe në atë moment nxorri nga një sak plastik, një libër në italisht dhe duke buzëqeshur shtoi : “ Un ,
piccolo regalo “. Ishte libri famoz i Prof. W. Leydhecker “ Il Glaucoma nella pratica ”, në prezentacionin dinjitoz të Prof . G. Bietti, bibla e glaukomës . Nuk mund ta përshkruaj me fjalë sentimentin që më pushtoi. Dedikimi i Marios mbi faqen e librit ishte emocionues. E falenderova për dhuratën e çmuar. Mirënjohja nga ana ime për ju është e pafund , shtoi ai me afeksion … ndjej kënaqësi që ky suvenir reflekton këto vlera … Kalendari shënonte , e shtunë 15 Mars 1986, dita që do të operoja Marion . Unë zakonisht nuk operoja të shtunë, por e zgjodha këtë ditë pasi isha mjek roje dhe mund ta kontrolloja më me kujdes dekursin postoperator. Sapo mbrita në spital e thirra në dhomën time, si një suport psikoterapeutik . Dukej i stresuar, unë e kapa nga dora për ta qetësuar , i mata pulsin dhe i spjegova procedurën e interventit. Në përfundim ai ju afrua dritares, drejtoi sytë nga qielli, bëri kryqin dhe mandej u dëgjua lehtë Ave Maria… Më falni por duhet të bëja ritualin religioz . Dëshiron që gjatë operacionit të dëgjohet muzikë , e pyeta. Ai sikur u tjetërsua nga gëzimi. Më vini nga recorderi im , “ O sole mio ” të Eduardo di Capua , me zërin manjifik të Enrico Caruso. Dhe kështu unë operova për herë të parë nën tingujtë e muzikës. Aplikova interventin e kombinuar të extraksionit të kataraktit dhe glaukomës. Gjithcka kaloi normalisht. Me zërin e mrekullueshëm të atij tenori të madh përfundoi dhe operacioni. Mario i impresionuar nga procedura më falenderoi në italisht : “ Dottore molto grazie, tu sei fantastico “. Ishte një eksperiencë interesante … Një ditë të bukur pranvere, pejsazhi i të cilës motivonte dhe eksteriorizonte romantizmin dhe optimizmin mbrita në poliklinikë dhe fillova vizitat . Nga të fundit që vizitova ishte Mariua , i cili ishte rinuar e gjallëruar. U ndjeva krenar kur pashë rezultatin e interventit , tensioni i syrit ishte reduktuar në shifrat e duhura dhe shikimi ishte përmirësuar mjaftë. Jam shumë i kënaqur, shikoj mirë dhe me shumë dritë, tha Mariua si ‘ deliver i alegrisë ‘ por dhe i ‘ aromës së këndshme ‘. Kur mbarova vizitat, në sallon më priste Marjua. Për pak harrova , mama Vala kishte disa shqetësime në sytë dhe të lutet ta vizitosh në shtëpi, më tha Mariua. Bethoveni ka një thënie të bukur : “ Vetëm arti dhe shkenca e vendosin njeriun në shkallën e Hyjnive “. Kur u futëm në shtëpi u ndesha me melodinë e një kënge napolitane. “Nun è peccato “ di Luigi Libra, ndërhyri Mariua. Pashë mama Valën që më buzëqeshte por nuk dallova gjë në sytë e saj , vec aromës së këndshme të gatimit. Caro dottore , pardon, por ishte një truk që të drekonim sëbashku. Sic thotë kënga : Nuk është mëkat …Ishte okazion gjeta një oktapod të freskët dhe e gatuam me “ pasta napoletana al sugo con basilico e vino rosato “. Surprizimin e kalova me një buzëqeshje kortezie dhe u ula i ndrojtur . Ishte një drekë gustoze ku harmonizoheshin aftësitë kulinare me mikpritjen . Kur vera i ndezi shpirtin , Mariua me gotën në dorë këndoi “ E Zitto Amore “ të Claudio Vilës . Në finale të drekës Mariua pruri një shishe Vino Chianti dhe ma drejtoi mua : “ Më dhe dhuratën më të madhe , dritën e syve ndërsa unë po të jap një dhuratë të vogël simbolike “. Dhurata më e bukur për mua është mirënjohja juaj, i thashë unë dhe u largova me impresionet e bukura të këtij “ spektakli napolitan “. Ditët kalonin dhe relatat me Marion bëheshin më të ngushta, kishte sensin e identitetit napolitan, por ishte nga ata njerëz që emetonte energji pozitive, prej tij mund të mësoje në çdo moment . Megjithese i huaj, me një tjetër mentalitet, shprehte me modesti një gratitudë të pafund , për dicka që në fund të fundit ishte misioni im . Ishte shkallë e tillë mirënjohjeje, që buronte nga një shpirt fisnik e me kulturë , si shprehje e vlerësimit dhe falenderimit . Ajo ishte një romancë e shpirtit të pacientit, me mirënjohjen , dhuratë sublime. Më është fiksuar në memorje , shprehja e tij mbas një vizitë intensive në poliklinikë :“Buzëqeshja jote doktor është një therapi më vete , ajo vlen mbi identitetin profesional “. … Ishte një mbrëmje Dhjetori e vitit 1990 , e ftohtë dhe në “ aparencë “ e qetë . Mbasi dola nga biblioteka , pranë monumentit të pavarësisë rastësisht takova Marion. Dukej i menduar , me buzëqeshje të ngrirë , dicka e preokuponte. Unë qëndrova përbri i trishtuar ndërsa pikat e shiut më binin në fytyrë , dhe dritat ndriconin monumentin dhe gjelbërimin përreth si një dekor virtual. Mariua më shikonte mes një buzëqeshje mekanike , kuptoja që atë dicka e mundonte. Ai mu afrua dhe në afinitet në një shqipe përzier me italishten, më pyeti me zë të ulët : “ Doktor është e vërtetë ajo që flitet, se do të ikësh jashtë për specializim “ . Mbase, u përgjigja unë. Për pak caste fliste heshtja, vetëm shiu në një ritëm muzikor dëgjohej . Humbëm në një meditim spiritual … Pastaj u ngrit , më përqafoi spontanisht dhe në mënyrë deklamative , me zërin e dridhur më tha : “ I Buoni amici sono come le stelle , gli amici preziosi sono come il sole … Lavdia i takon atij që mbetet i paharruar “. Me aforizmin e tij filozofik, mes emocionesh të pa zakonta, pas pak u ndamë përgjithmonë, por mbetëm në kujtime …
