KËRKIME NË FJALËSIN E VEPRËS LETRARE TË BEQIR MUSLIUT
Dr. Begzad Baliu – Dr. Faton Krasniqi
SEMANTIKA E VARIETETIT (Kërkime në fjalësin e veprës letrare të Beqir Musliut)
Beqir Musliu (Gjilan, 1945 – 1996), i takon brezit të krijuesve të gjysmës së dytë të shekullit XX, kryesisht viteve ‘60-’80, i cili në letrat shqipe paraqitet me poezinë, prozën, dramën dhe kritikën letrare, përkatësisht teatrore. Shkrimtari Beqir Musliu, që në vitet ’60 paraqitet me krijimet letrare duke botuar në fund të kësaj dekade njërën prej vëllimeve më të mira me poezi “Bukuria e zezë“ (1968). Me këtë vepër dhe me veprat që do t’i pasvinë deri në fund të viteve ’70 (Rima të shqetësuara“ (1965); “Lulëkuqet e gjakut“ (1966); “Skënderbeu ose shqiponja e maleve“ (1968); “Sezamet“ (1972); “Parabola“ (1976); “Darka e magjisë“ (1978); “Skënderbeu“ (2004) dhe “Orfeiana“ – Shtatë Libra Anatema (2004), Beqir Musliu do të shënojë majat më të larta të poezisë moderne shqipe.
Në vitet ’70 Beqir Musliu iu bashkohet shkrimtarëve të cilët në mënyrë të veçantë do të merren me krijimtarinë romanore, për të vazhduar edhe në vitet ’80, kur krahas romanit shkruante edhe dramën. Kështu, ai gjatë këtyre viteve ka shkruar disa vëllime me tregime dhe romane, por disa nga këto i ka botuar gjatë viteve ’70 e ’80, e pjesën më të madhe në vitet 2000: Vegullia“ (1979); “Mbledhësit e purpurit“ (1982); “Kori i gjelave të vdekur“ (2002); “Makthi“ (2004); “Amullia“ (2004), “Krupa“ (2004), “Skërluta“ (2004) dhe “Ndeshtrasha“ (2004). Në jetën letrare dhe kulturore Beqir Musliu do të veçohet në mënyrë të veçantë me shkrimin e dramave, një gjini letrare jo shumë e arrirë në letrat shqipe në Prishtinë dhe në Tiranë. Kjo sigurisht edhe është arsyeja pse veprat e tij dramatike do të botohen në Prishtinë dhe në Shkup.
Dramat e tij do të botohen veç e veç në revistën letrare të Prishtinës “Jeta e re” dhe në revistën letrare të Shkupit “Jehona”, do të shfaqen në Teatrot e këtyre qyteteve dhe do të realizohen edhe në televizionin e atëhershëm të Prishtinës. Ato gjithashtu do të botohen edhe në dy vëllime të përbashkëta: “Shtrigani i Gjel-Hanit“ – libër-teatër, tetralogji” (Prishtinë, 1989), brenda të cilit ishin janë përfshirë dramat: “Unë Halil Garria” (1989); “Faustiana” (1989); “Ora e Kukuvajkës” (1989); “Panairi i Gjilanit” (1989); si dhe në vëllimin “Rrakullima“, II (teatër – libër, tetraptik) (Shkup, 1990), në të cilin janë përfshirë dramat: “Murana” (1990), “Kori i Korbave” (1990), “Familja e Shenjtë” (1990) dhe “Antifona” (1990). Gjatë gjithë kësaj kohe Beqir Musliu është marrë edhe me kritikën letrare dhe sidomos me kritikën teatrore, të cilat në veprën tonë nuk kanë qenë objekt hulumtimi.
Gjuha e krijimtarisë së tij në poezi dhe në prozë është e pasur në shumë aspekt: në kontekstin gramatikor, leksikor, sintaksor dhe stilistik e semantik. Megjithëse e vjelë nga tri gjini letrare: poezia, proza dhe drama, gjuha e poezisë së tij, struktura leksikore, gramatikore, sintaksore dhe madje stilistike nuk dallon shumë as në planin morfologjik as në rrafshin sintaksor e stilistik.
Në këtë vëllim objekt i kërkimit gjuhësor në krijimtarinë letrare të Beqir Muslit janë bërë veprat letrare të tij (poezia, proza dhe drama) dhe në këtë mënyrë ka mbetur jashtë kritika letrare, kritika teatrore dhe publicistika. Prandaj nga korpusi e veprës së tij janë bërë kërkime të përzgjedhura disa nga njësitë leksikore dhe semantike të tij, por jo edhe tërësia gjuhësore e pasurisë leksikore të tij.
E parë në tërësinë leksikore, semantike dhe kontekstuale kërkimet në veprat letrare të Beqir Musliut reflektojnë gjuhën e veçantë, madje togfjalëshin i veçantë dhe temën e poezisë së referencë më vete. Qëllimi kryesor i kërkimit leksikor në poezinë e Beqir Musliut ishte përshkrimi i sistemit fjalëformues, semantik e stilistik i leksikut të poezisë, prozës dhe dramës së tij. Në kërkimet tona gjuhësore në leksikun e Beqir Musliut, kishim parasysh tre prëbërës themelorë: leksikun dhe strukturën gramatikore të tij, përbërësin semantik dhe atë funksional.
