KALI I BARDHË
( Poemë )
( Bazuar nga një histori e vërtetë, Vasil Shores, njeriu që kapte kuajt e egër.)
Kapedani i qetë, kafen rrufiste,
Çdo ditë, në qëndër në Divjakë
Bashkë me Beun, me qejf fliste,
Dhe luante tavëll, deri mesnatë.
Dinak qe Beu, se bënte hile pak,
Kapedani, ndonjëherë e kupton,
S’kishte tregtar tjetër në Divjakë,
Ky bënte tregti me Italinë, thonë.
Gjatë lojës, ndonjë gotë e pinin,
Me mish rose të egër dhe mëlçi,
Dhe fshatarët me leqe kur i zinin,
Beut i’a sillnin, bënin me ‘to tregti.
Me sheqer dhe vaji e këmbenin,
Për ato nevojat, që kishte fshatari,
Dhe të gjitha, aty mund t’i gjenin,
Por pak nga Beu, anonte kandari.
E gotë mbas gote, deri mesnatë,
Do zbrazej, gjithë shishja me raki,
Dhe kuleta, se kapedani s’kish fat,
Ndërsa Beu dinak, fitonte përsëri.
Me inat kapedani, dhëmbët jashtë,
Me kofshën e rosës që mbllaçiste,
Sejmenët, pranë mullarit me kashtë,
Prisnin urdhërin, kur ai t’i thërriste.
Tregonin barceleta mbas mullarit,
Dhe nata me muzgun mbërthehen
Dëgjohej kuisja e ndonjë zagarit,
Ndërsa yjet lart, nga hëna zbehen.
Dhe mustaqet laheshin nga rakia,
Dhe kofsha e rosës ngjitej në buzë,
Nuk kishte mbaruar këtu kënaqësia,
Për kapedanin, që ishte bërë shpuzë.
E kishte kapedani, njërën vejushë,
Që netët e qejfit i kalonte me atë,
Edhe hëna në qiell bëhej si prush,
E këndezi në mëngjes s’bënte zë.
I dëgjohej psherëtima vejushës,
E klithmat me zërin si të mekur,
Nga puthjet me kafshime gushës,
Sikur kofshën e rosës së pjekur.
Qejf edhe bejlereshën e kishte,
E buza i digjej sikur nga thëngjijtë,
Se vetëm me nazet ajo e prishte,
Pa i zbuluar kofshët edhe gjinjtë.
Por mesnata, sapo kaluar kishte
Gjelat, kishin filluar duke kënduar,
Kapedani, si qejfli kuajësh që ishte,
Kalin më të mirë, i kishte kërkuar.
Ndërsa Beu, siç ishte i përgjumur,
Ja premtoi, do t’ia jepte menjëherë,
Më të mirin, me që lojën kish humbur,
Dhe thirri Vasilin, që në pyll ta zerë.
Dhe Vasili, më i shpejt se një zagar,
Nuk ja mbushi syrin, kapedanit kollaj,
Për kalin e bardhë, nuk bëri pazar,
Por kur t’ia sillte, do i thoshte pastaj.
Se kuajt e egër, vetëm Vasili i zinte,
Treqind kuaj kishte Beu, në pyll azat,
Dhe sa herë, që ndonjë do të blinte,
Përveç Vasilit s’kishte tjetër në fshat.
Pylli i Divjakës, me pishat shekullore,
Kundërmonte trëndelina e gjelbërimi,
Bukuria të mahniste, dukej përrallore,
Që shtrihej nga Semani tek Shkumbini.
Një ditë e kërkoj, e gjeti kalin në pyll,
Kalin e bardhë, më të mirin hamshor,
Që ishte vërtetë, më i bukur si një yll,
Me trup të gjatë, të lartë, madhështor.
Tre ditë dhe tre netë, pas kalit vrapoi,
Nuk e la asnjë minutë që të pushonte,
Në ditën e tretë, u lodh kali dhe ndaloi,
Në sy dukej lodhja, mëshirë kërkonte.
Ngadalë iu afrua dhe ja hodhi lakun,
Dhe e përkëdheli kalin, sikur një mik,
E kuptoi menjëherë, s’ja kish merakun,
Në sytë e kalit, s’po tregohej më frikë.
Dhe ecte Vasili, para kalit i menduar,
Kalë si ky, s’kishte kapur ndonjëherë,
Po i vinte keq, se shpejt qe miqësuar,
Dhe po i dukej vetja, si një besë prerë.
Dhe e mbajti, tre ditë kalin në shtëpi,
E përkëdhelte me keqardhje në ball,
Sytë e kalit, shihnim me dhëmbshuri,
Në shpirtin e Vasilit, u ndez një mall.
Të tretën ditë u nis dhe me kalin shkoi,
Tek Beu dhe kapidani, që po e prisnin,
Por lojën në tavëll, kapedani e harroi,
Kur pa kalin e bardhë, qimet i ndrisnin.
Dhe e lidhi kalin, në plepin aty pranë,
Dhe ja përkëdheli ballin, me ëmbëlsi,
Nga retë u nxi qielli, e u bë si katran,
Gjethet e plepit tund era, sikur stuhi.
Dhe u afrua kapedani, që litarin të kap,
Por hingëllima e kalit, si buçimë treni,
Shumë i frikësuar, e u kthye me vrap,
Me dy këmbët të ngritur lart, e trembi.
Shumë e deshi këtë kalë, t’ia vinte frerin,
Ti hipte, ta shihnin të gjithë në Divjakë,
Një ëndërr kish parë, duke kapur ylberin,
E fluturon me Pegasin, qiellit nëpër natë.
Dhe e pyeti Vasilin,- se si e kapi kalin,?
-Si e do zotrote, kapedan, që unë të them,
Iu përgjigj Vasili, me dorën që fshin ballin,
-Shikoje vetë, se sa ky kalë vërtetë vlen.
Dhe i kërkoi hakun beut për mundimin,
Pak misër, që gjallë frymën të mbante,
Një gjysëm oke misër, i dha shpërblimin,
Që një ditë bukë vetëm, me atë të hante,
E la misërin në banak e me inat e pa,
-Në se kaq, sa më dhe, haku im vlen,
-Dërgo sejmenët e tu, le ta kapin ata,
-Pastaj të thonë, se sa lehtë do ta kenë.
Dhe shkoi me vrap, litarin kalit ja preu,
Hingëlliu kali, e ngriti këmbët përpjetë,
U tund edhe plepi, sa u trondit dheu,
U shkunden gjethet, sikur binte tërmet.
E me trokun e hamshorit, kali fluturoi,
U zhduk si magji nga pluhuri që aty la,
I zëmëruar kapedani, me pistoletë qëlloi,
U bërtiste sejmenëve, ta ndiqnin prapa.
Por u zhdukën Vasili edhe kali bashkë,
Por edhe në fshat disa vite nuk e panë,
Ja dogjën sejmenët kasollen me kashtë,
Thonë, se kishte shkuar malit partizanë.
