Gënjeshtar nga halli!
Tregim
Nga Ramadan Pasmaçiu
Që të jem i pastër me ju, e që t’ju rrëfehem siç i rrëfehen priftit në kishë, domosdoshmërisht duhet t’ju tregoj se edhe unë, ndonëse më mbajnë për njëzet e katër karatsh, kam gënjyer një herë dikur, por nga halli veç, jo nga malli. Dhe, gënjeshtra ime, për fat, e bëri vegshin e ia vuri kësulën. Pra, nuk ndodhi këmbëshkurtër, po këmbëgjatë, më këmbëgjata që mund të gjendet. Merreni me mend, gjersa edhe tani, pas afro kaq e kaq vjetësh, nuk është zbuluar ende. Por nuk qe një gënjeshtër që mbajti kënd me shpresa të kota e premtime. Nuk i solli ndonjë të keqe a dëm kujt. Ndërsa mua më fali goxha gëzim! Dhe atij që gënjeva i dha aq entusiazëm, saqë u ngrit në këmbë e më shtrëngoi dorën fort!
Isha atëherë student i vitit të dytë i degës gjuhë – letërsi shqipe në filologji.
Qysh në fillim unë e shokët e mi kuptuam se pedagogu, që na jepte pjesën e parë të letërsisë perëndimore, ishte njohës i thellë i asaj lënde, po edhe me ndjenja të fuqishme për të, i dhënë me mish e me shpirt, me pasione vërtet të zjarrta. Për së pari herë atë vit hapej Universiteti i Tiranës. Dhe ai ndihej tepër fatlum, që kishte nderin të mbante atje leksione. Duhej të ish me moshë nën gjashtëdhjetë vjeç e me një jetë të pasur në veprimtari atdhetare. Nga ç’kishim dëgjuar e lexuar, e renditnin ndër figurat më të shquara kulturore të kohës. Dhe kur na thanë se do të ish pedagog te ne, u emocionuam.
Në orët e leksionit të parë, ai ra në një gjendje shpirtërore fort të gëzueshme. Ishte një lloj ekstaze. U shkëput nga mësimi dhe na foli për rilindasit, për Naimin, Samiun, e sa e sa të tjerë. Na foli për ëndrrat e tyre, që, më në fund, ishin plotësuar aq mirë. “Ah, Sami Frashëri, SamiFrashëri! – tha dikur me sytë gjysmëmbyllur e sikur të ishte vetëm. – Ja, edhe Gjithëmësonjëtorja jote, që doje aq shumë! E mbushur plot me djem petrita e vashëza të mençura e të bukura! Të ishe dot gjallë e t’i shihje! Kushedi se si do të të vlonte ajo zemër e përvuajtur!” Pastaj sikur u përmend, u mbush me frymë e u kthye te katedra. – Ku e lamë? – Nuk morëm vesh përse na pyeste. Nuk dinim si t’i përgjigjeshim. – Hë, diçkathamë për Lope de Vegën… -Vazhdoi edhe pak dhe nuk arriti të shtonte asnjë fjalë. Ra zilja. – Ç’është kjo!? – u habit ai. – Kaq shpejt kaloi koha!? Si është e mundur!? Po, nejse! Do të vazhdojmë në orën e ardhshme. Mirupafshim!
Por, më pas vërejtëm se pedagogut tonë i rrëshqisnin leksionet nga dora. Ai ndalej shpesh në momente të caktuara të jetës së një autori, apo të një heroi, rrëmbehej nga ato dhe hynte në hollësira të panevojshme, madjé edhe duke imituar ndonjë veprim të heroit.
“Pra, mori pushkën. Dhe ku vajti, thoni ju. Në dritare, ju them unë.Po, po, në dritare. E mbështeti në parvaz dhe qëndroi në pritje me gishtin në këmbëz. Ja, tamam kështu qëndroi! Dhe sa kohë? Hë, flisni, sa kohë? Dy minuta, tri, pesë? Jo, jo, çne! As dhjetë e as njëzet! Ai kishte një durim të përsosur, por edhe një vëmendje për t’u adhuruar, që të mos e zinte në befasi armiku. Dy orë ndenji me pushkë mbi parvazin e dritares, plot dy orë. Ja, shikomëni si ndenji! – Dhe harrohej edhe vetë te dritarja e auditorit në pozën e atij që donte të mbrohej. Herë – herë, në raste si ky, na dukej se e kaplonte gjumi. Por jo! Ngrihej papritur, çonte kokën, kthehej nga ne dhe na thoshte: – Shshsht!… Ai ka diktuar sedikush po vjen! – E ulte edhe më zërin. – Cili të jetë, vallë? Ai që meriton plumbin ballit? Pa të shohim!”
Po ne nuk shihnim dot gjë, se binte zilja. Pedagogu përsëri:
– Ç’është kjo! Kaq shpejt kaloi koha!? Si është e mundur!? Po, nejse! Do të vazhdojmë në orën e ardhshme. Mirupafshim!
Ai zakonisht qeshte pak dhe vetëm me sy. Ish njeri i mrekullueshëm, tepër i dashur me ne studentët, sidomos me ata djem që s’pinin cigare. Nga kjo unë, megjithëqë pija më shumë se të tjerët, qeshë përpjekur dhe ia kisha arritur t’i krijoja bindjen që s’e honepsja duhanin, si diçka prej të cilit vetëm dëmtoheshim e asgjë s’fitonim. “Në qoftë se kujtoni se duhani ju tregon burra, – na thoshte, – atëherë merrni vesh se atë nuk e ka pirë as i madhi Skënderbé! E, pra, më burrë se prijësi ynë kë, vallë,tjetër kemi njohur!? Po edhe ilirjanët s’e kanë pasë ditur duhanin!” Dhe mua më thërriste Ilirjan.
Ish profesor me kuptimin e plotë të fjalës, nga mënyra se si fliste, se si sillej, nga paraqitja e nga se punonte vullnetshmërisht me ndjenjat tona, duke dashur të na e fuste jo veç në tru, po edhe në zemër letërsinë perëndimore, me tërë ata autorë gjigandë, që ngriheshin mbi shekujt si monumente. Për diturinë e tij e respektonin të gjithë, për atdhetarizmin nëpër vite, për aq e aq përkthime me mjeshtëri. Thoshnin se kishte bërë të flisnin në shqip Shekspiri, Shileri, Molieri… Pra, ish njerëzor, atdhetar, i ditur, poliglot, veç si pedagog në shkollën e lartë sikur nuk e kishte përvojën e duhur. Ndaj edhe ne ndonjëherë, në mbarim të orëve të leksioneve i shprehnim shqetësimin se nuk kishim mundur dot t’i mbanim të plota shënimet. Ai vrenjtej, heshtte për një çast dhe na porosiste: “Ata që dinë gjermanisht, do ta gjejnë këtë leksion në filan libër, nga faqja kaq në faqen aq… Ata që dinë anglisht… Ata që dinë frëngjisht… Ka edhe një libër në italisht… Tek ai leksionin e keni… Po pse nuk shënoni numrat e faqeve, xhanëm!? Pa, dale! Sa prej jush këtu e dinë gjermanishten? Si!? Asnjë!? Po anglishten? Asnjë!? Po frëngjishten, italishten?E po, kjo është për të qarë, bijtë e mi! Studentë në universitet dhe të mos zotëroni asnjë gjuhë të huaj! Po, po, tamam për tëqarë!” Ai vinte duart në tëmthat dhe e ulte kokën mbi katedër. E neve na dukej se vërtet qante, në mos me lot, me shpirt. Binte zilja, merrte çantën dhe çapitej drejt derës i lodhur, i ngathët, krahëvarur si pa pikë fuqie, fytyrëvrarë, me një dëshpërim të madh në sy. Te pragu s’harronte kurrë të ndalej, të kthehej përballë nesh e të na përshendeste me një nënqeshje të mjerë e me gjysmë zëri: “Mirupafshim!”
Disa javë përpara se të përfundonim lëndën, nën frikën e provimit që po afronte, i thamë profesorit se nuk dinim se si do të përgatiteshim, pasi leksionet s’i kishim të rregullta. Ai brodhi sytë i qeshur në auditor dhe na u lut të mos shqetësoheshim, se kishte menduar për ne. Si të mos mendonte për djemtë petrita e vashëzat e mençura e të bukura! Paskësh përpiluar tekstin e plotë për atë pjesë të letërsisë perëndimore dhe e pati dërguar në shtypshkronjën e dispensave! Pas pak ditësh dilte. Neve do të na duhej të paguanim vetëm nga njëqind lekë secili e pjesën tjetër do ta paguante vetë.
Dhe ashtu ndodhi.
Kur leksionet mbaruan, ai i dha nga dy dispensa çdonjërit prej nesh, të cilat së bashku shkonin, me sa mbaj mend, jo më pak se shtatëqind faqe. Ju betohem se asnjëherë nuk do t’i harroj! Ishin me kapakë të verdhë, të trashë. U gëzuam që merrnim në dorë aq dituri për letërsinë perëndimore, por gëzimi ish sa një lugë ujë, sepse u drodhëm nga gishtat e këmbëve e gjer te leshrat e kokës, kur menduam se, sipas grafikut të provimeve, veç në katër ditë do të na duhej të përgatiteshim për t’u përgjigjur në gjithë ç’përmbanin. Kurse njëri nga ne nuk mendoi vetëm për vete. Duke i peshuar në të dyja pëllëmbët, tha se për ato kishim paguar vetëm nga një qindshe, e se profesori, me siguri kishte dalë me këpucë të kuqe. Patjetër i kishte lënë brenda nja dy rroga mujore. E megjithëse kjo qenkësh krejt e vërtetë, fytyra e profesorit, tek na i shihte në duar, ndrinte, se s’do mend, pati sakrifikuar për djemtë petrita e vashëzat e mençura e të bukura.
Në renditje, provimi i letërsisë perëndimore ishte i fundit, i gjashti. Në pesë të parët, tek të cilët dikush pati mbetur aty e dikush këtu, unë dola jo keq. Në asnjë provim – i kthyer dhe të gjitha notat – të cilësisë mbi mesataren. Të hyja tani edhe në atë provim dhe të paraqitesha përpara pedagogut tonë të moshuar e të nderuar shumë i dobët, si një kryqethyer? Po ku ishte, pra, respekti im për të? A nuk dihej se një përgatitje serioze e studentit është, në të njëjtën kohë, edhe respekt, madjé edhe dashuri, për personin që ta zhvillon atë lëndë? Nga ana tjetër, pse ta njollosja librezën me një notë negative, të cilën gjer atëherë s’e pata njohur? Se vetëm nën kërcënimin e asaj note isha! Ç’mund të bëja me katër ditë të mësuar? S’arrija dot as te treqind faqet, e jo më te shtatëqindat! Edhe pse është e ditur prej kohësh që asnjë lëndë nuk lihet për t’u përgatitur në ditët e provimeve, kjo gjë, si mua, si të tjerëve, na ishte privuar, ngase s’kishim leksionet. Mund të lexonim vërtet ndonjë libër të ndonjë shkrimtari, por a mjaftonte kjo në tërë atë mori analizash të veprave, e sidomos të atyre të papërkthyera?
Shokët thanë: “Të arrijmë ku të arrijmë! Oburra! Do të futemi në provim! Tàfti – bàfti! Ç’fat të kemi!” Kurse vetë thashë jo! Do të ishte thjesht një aventurë! Dhe e ndava mendjen. Gjatë pushimeve të verës do të zhytesha kokë e këmbë në letërsinë perëndimore. Mor po, do të lija gjithçka, veç me atë do të merresha. Do të kishte lezet, pra, kur t’i paraqitesha profesorit në sezonin e gushtit e kur ta lija gojëhapur. “Eh, Ilirjan, Ilirjan! – do të më thoshte. – Askush s’më është përgjigjur si ti! Të lumtë, të lumtë dhe falemnderit!”
Kështu, teksa të gjorët shokë i gdhinin ato katër net, u bëhej koka daulle nga aspirinat, u skuqeshin sytë e s’po arrinin as t’i lexonin dinspensat, unë shëtisja përmes korridorit të bankave në sallën e studimit dhe i jepja për sheqer sa njërit – tjetrit nga një dorë limontos, demek që të merrnin fuqi e për t’u nxjerrë gjumin! Dëgjoja duke qeshur të sharat e tyre nga pas shpine, pse ua kisha hedhur, dhe shkoja e flija rehat – rehat, po edhe me ndërgjegje të qetë.
Ditën e provimit ata u nisën për në fakultet të ngarkuar me ato dispensa nën sqetull, duke iu lëkundur këmbët rrugës e buzëvarur. Por, edhe mua nuk m’u ndenjtë. U nisa tok me ta, po vetëm për të parë se ç’do të bëhej, si do të dilnin, cili do të qe fati që do t’i ndihmonte.
Profesori erdhi duke buzëqeshur lehtë, si duket, për t’ua hequr atë frikë që u kishte hyrë gjer në palcë. Ai edhe i preku paksa nëpër supe një nga një, si për t’i përgëzuar. Tek futej, tha:
– Të urdhërojnë katër!
Pati një tërheqje praptazi të studentëve nga dera e auditorit, si për t’iu larguar ndonjë kafshimi. Askujt s’po ia mbante të futej. Pas një rrëmuje me zëra të ulët, hynë të parët, po jo sipas radhës në regjistër. Në mes tyre – edhe një vajzë nga Berati.Të katërve u kishte ikur gjaku nga fytyra.
Në të majtë ishte një auditor tjetër, atje kishte një derë të mbyllur, që dikur komunikonte me auditorin e provimit. Shkova me vrap dhe fillova të shihja nga të çarat midis dërrasave se ç’po ndodhte brenda. Katër studentët po prisnin disi të tërhequr, teksa gishtat e profesorit hapnin tezat e provimit mbi tryezë.Kur ai e mbaroi këtë punë, zgjati dorën vajza, të merrte tezën.Por profesori ia largoi. U ngrit në këmbë rrëmbimthi e i tha:
– Jo, të lutem, jo! Pa tezë do të përgjigjesh! – Pastaj iu kthye të tjerëve: – Ja, ç’është të jesh një vend i lirë e jo nën thundrën e të huajit!Vashëza shqiptare – në auditoret e universitetit! Sikur ta dinit, djem tëmbarë, se sa gjë e madhe është kjo! – I foli rishtas vajzës: – Do të më thuash, bija ime, çfarë dëshiron! Vetëm çfarë dëshiron!
Ajo u hutua.U hodhi një vështrim të shpejtë shokëve dhe s’guxoi as të lëvizte e as të hapte gojë.
– Jam duke të pritur, posi! Fol, nuk bëj shaka, në çfarë dëshiron të përgjigjesh?
Vajza diç belbëzoi. Ai iu afrua me njërën dorë te veshi, që ta dëgjonte më mirë, e ia priti:
– Bukur, mjaft bukur! Ulu dhe përgatitu me shkrim, që të të rrjedhë goja!
Unë vura duart në kokë. “Obobo, ç’bëhet!” – thashë me vete. Sidomos kur edhe me tre të tjerët profesori u soll po njësoj. Nuk i lejoi t’i preknin tezat dhe kërkoi që të përgjigjeshin vetëm në çfarë dëshironin. S’prita më. Dola me vrap dhe i rrëmbeva një shokut nga sqetulla “Mysafirin e gurtë” të Molierit. E kisha lexuar një herë dikur. Mund ta lexoja sërishmi shpejt- shpejt. Dhe thithej.Komedi – hesapi. E gjithë – e derdhur në dialogje. Sa të përgatitej ajo e para, pa edhe sa të fliste, ehu! Kisha kohë. U tërhoqa në auditorin e zbrazët dhe ia fillova. Popo, si më futej gjithçka në tru! Sfungjer – truri, sfungjer! Do të hyja në provim! Si nuk do të hyja! Menjëherë! Sapo të dilte shoqja ime!Do t’i thosha profesorit se dëshiroja shumë të flisja pikërisht për atë vepër.Hë e hë, e mbarova. Pastaj iu afrova me nxitim të çarave të dërrasave te dera e mbyllur. Ishte çasti kur profesori i tha vajzës:
– Unë pres! Posi s’pres! Nëse ke nevojë të mendohesh më tepër, mendohu! Këtu jam. Ku do të vete!?
Ajo u skuq e u ngrit. Dhe pas nja dy minutash, si kishte filluar të fliste, ai e ndërpreu:
– Mjaft! Mjaft, se më kënaqe! Ja, ç’është të jesh një vend i lirë dhe jo nën thundrën e të huajit! Vashëza shqiptare të të flasë kaq shumë për Xhon Miltonin!
Ajo s’po u besonte veshëve. Gjithçka ish aq e papritur!
– Profesor, dëshiroj të shtoj se…
– Jo! – e ndërpreu ai. Zëri i tij tingëlloi si urdhër i rreptë. – Nuk do të shtosh asgjë! Nuk është aspak nevoja! Në sytë e tu unë shoh se kestudiuar boll. Librezën, të lutem! – Shënoi atje notën “shumë mirë”, e firmosi dhe e uroi: – Tani shko dhe gjithmonë suksese!
– Ju falemnderit! – iu përkul vajza.
U turra me një frymë për tek hyrja në auditor.
Ajo doli dhe u mbështet pas murit duke dihatur, me librezë në dorë.Të gjithë e vunë në mes të tmerruar dhe nisën t’i bënin njëqind pyetje, po asaj i qenë mbërthyer buzët.
– Tjetri! -thirri nga brenda profesori. Shokët u tronditën duke u parë sy më sy. Ai ishte halli. Kush do ta merrte guximin i pesti.
– Do futem unë! Hapuni!! – u thashë.
Profesorit i ndriti fytyra, sapo më pa tek hyrja. Ai nderi krahët anash.
– Pa shiko, pa shiko, Ilirjani! Hë, mor Ilirjan, ç’do të na thuash ti?
– Siç e dini, professor, – ia nisa unë me proçkat e mia, – letërsinë perëndimore e adhuroj, se është e ngjeshur me kollosë të së bukurës artistike, të fjalës së mençur të ngritur në lartësira të pakapshme, të…
– Pastaj, pastaj?
– Dhe mund të flas për ç’të dëshironi!
– Jo, dëshirën tënde dua të di!
– Atëherë, e vërteta është se “Mysafirin e gurtë” e kam pikë të dobët. Për atë më pëlqen të ligjëroj.
Ai u prapësua paksa e ngadalë, me pëllëmbët sipër tezave mbi tryezë, e me sytë gjysmëmbyllur. Mblodhi buzët dhe ma ktheu:
– Jooo, jooo! Nga ti, Ilirjan, dua një panoramë të të gjithë letërsisë perëndimore, që kemi zhvilluar gjer tani! Të fillosh me Xhon Miltonin e Lope de Vegën, duke na folur shkurt, shumë shkurt, për jetën e tij, të na numërosh veprat që ka shkruar… Me një fjalë, autorët dhe veprat, sipas renditjes!
M’u bë se më qëlloi me tokmak në kokë e mezi po më mbanin këmbët. Ku kujtoheshin tërë ata autorë e tërë ato vepra, palé edhe në renditje të rregullt! Nuk dija asgjë. Të paktën, t’i kisha shfletuar një herë dy dispensat e uruara!
– Të shoh që s’je i kënaqur! Pse nuk je i kënaqur!?
– Është diçka e thatë një panoramë, profesor, diçka tepër e thatë! Kurse të ligjërosh për “Mysafirin e gurtë”, do të thotë…
Ai sikur u bind.
– Ke të drejtë, ke shumë të drejtë, djalë! – më tha. – Na bëj panoramën, pastaj na ligjëro edhe për… Ja, e sheh që s’ta prish qejfin unë ty?
Mora letra të bardha, demek se do të shkruaja, dhe zura vend te një bankë. U ngrit të përgjigjej i dyti, po as që e pata mendjen. S’mora vesh si shkoi puna e tij. Madjé, s’kisha sy as ta shihja kur doli.Më qenë terratisur. Ngriva i përhumbur në hallin tim. Bobò! Kisha shkuar si breshka te nallbani! Ç’turp i madh! Si e kisha bërë atë gafë! Me ç’fytyrë do t’i dilja përpara profesorit! Ilirjani i tij qenkësh një fyçkë, një tapë, një nul e asgjë më! Palé, hëngra edhe bajga e i përrallisa se e adhuroja letërsinë perëndimore e se mund të përgjigjesha për ç’të dëshironte! Bobò, bobò! Ç’turp i madh, ç’turp! Veshët më digjnin. Tavanin sikur e mbaja mbi shpatulla. Sytë sikur i kisha me sklepa e të palarë. Kokën – të pakrehur… Medét!
Më përmendi zhurma që nisi të bëhej jashtë, pas daljes së të dytit.Tani atje të gjithë kishin marrë vesh dhe kishin besuar për çfarë ndodhte në auditor.Profesori pyetkësh pa teza dhe linte të zgjidhte studenti! Hataja vetë! Ndaj po grindeshin për të hyrë kush e kush më parë. U duk në prag i gjashti. Shkoi drejt profesorit. Iu vu përballë i qeshur, e pa i lënë radhë, i tha:
– Unë, profesor, dëshiroj të flas për…
Ç’hajvan!
Profesorin sikur e pickuan ato fjalë.
– Ç’thua! – e ndërpreu i habitur e i fyer. – Kërkon të më dëftesh, pa lejen time, se për çfarë duhet të të pyes! Po kjo është e çuditshme! Ah, jo, jo, të lutem shumë! Jam unë që bëj ligjin këtu e asnjë tjetër! Pa pastaj, këto përse i kemi nxjerrë!?– shtoi duke i treguar tezat. -Merr një shpejt dhe shko e ulu atje në fund! Ashtu, hë, ashtu! Oj!…
Studenti i gjashtë u pre. Mori një tezë me duar të dridhura dhe, ende pa e parë, shkoi të ulej. E ndoqa me sy. I vareshin jo veç hundët, po edhe pantallonat.
Që nga ai çast profesori e ndryshoi stilin. Të gjithëve që hynin u tregonte me nxitim rreshtat e tezave, i trembur se mos e fyenin përsëri.
Dikur më erdhi radha të përgjigjesha. Iu afrova i ngathët tryezës së profesorit, e u ula në karrigen përkarshi, i bindur se do ta befasoja, pse jo, edhe se do ta fyeja më rëndë se ai tjetri, me atë gjoja përgatitje aq të paturpshme. Ndërkohë, më foli i qetë:
–Tezën, Ilirjan! Ç’tezë kishe ti?
Kuptova në vend se s’mbante mend asgjë e u drodha. Një mendim i shpejtë shpëtimtar më erdhi në kokë.
– Mua s’më lejuat të merrja tezë, profesor!
– S’ju lejova vetë? E po kjo është tjetër punë! Më thuaj, përse ramë dakord të përgjigjesh?
I bindur se tanimë e donte me të kundërtën, ia ktheva:
– Ju më kërkuat që unë t’ju përgjigjem për “Mysafirin e gurtë”, ndërsa…
– Çfarë “ndërsa”!? – ma preu ai fjalën në mes disi i nervozuar.
U sigurova.Kishte harruar gjithçka.
– Ndërsa unë desha t’ju bëja një panoramë të të gjithë letërsisë perëndimore, që kemi zhvilluar. Të filloja me Xhon Miltonin e me Lope de Vegën dhe të vazhdoja gjer te autori i fundit. T’ju thoshja se ku dhe kur kanë lindur, në ç’rrethana historike, ç’vepra na kanë lënë. T’ju flisja për idetë e veprave, për heronjtë kryesorë, për…
Profesori shqeu sytë. U drejtua. Më vështroi rreptë.
– Dashke të na mbash deri nesër në mëngjes këtu! – më tha. – Jo! Në asnjë mënyrë! Kategorikisht! Vetëm për “Mysafirin e gurtë” dua të më flasësh dhe pikë! A jam unë që bëj ligjin në provim, mor Ilirjan, apo jeni ju studentët!?
– Ju, profesor! Dihet! – i thashë dhe më rrahu zemra fort.
– Ashtu, de! Dhe hë, fillo tani!
U mbusha me frymë dhe erdha në vete. E kundrova për një çast profesorin. Sa i afërt m’u duk! Sa tërheqës! Sa simpatik! Ia nisa dhe hajt të më mbaje! Më rridhnin fjalët.Shprehjet më dilnin aq të bukura.Subjektin e veprës e dhashë të plotë. Përjashto hollësitë! Mendimet i kisha bindëse, përshkrimet e situatave – të sakta. Individualizimin e personazheve – të qëlluar. Idetë – të zbërthyera mirë. Dhe profesori nuk më ndërpriste, veç më ndiqte i kënaqur shumë, me sy të qeshur, përkëdhelës, mbështetur lirshëm me shpinë në karrige, me krahët kryqëzuar mbi gjoks. Në fund më tha me ngrohtësi, si me zërin e babait tim:
– Bukur, Ilirjan! Bukur, or bir! Librezën, të lutem! – E teksa ishte me stilografin në dorë, gati të shënonte notën, u ndal e më pyeti: – Mos të mbeti gjë hatri, që s’të lashë ta bëje atë panoramën? Hë, mos të mbeti gjë hatri?Se, fundi i fundit, ç’të bëjmë! Po rrimë e po sakrifikojmë e po të dëgjojmë!
Iu përgjigja me zë të dridhur:
– Jo, professor! Më vjen keq! Ç’është ajo!
– Të të besoj?
– Po, profesor!
– Ti duhet ta kuptosh, Ilirjan, se ajo do të na vononte!
– Ashtu! Veç një dëshirë ishte!
Ai sikur ra në mëdyshje. Të më linte t’ia filloja edhe panoramës, apo të mos më linte. Më hyri tmerri.
– Jo, jo! – tha befas i vendosur. – Sot jo! Tani jemi ca të lodhur, po edhe kohë të tepërt s’kemi! Veç të dish se unë nuk ta thyej zemrën! Hajde ndonjë ditë në katedër, kur të jem i ngeshëm, dhe më ligjëro për ç’të duash e sa të duash! Të jap fjalën se do të të dëgjoj me shumë dëshirë e vëmendje! Hë, do të vish?
– Patjetër, patjetër! – ia prita i gjallëruar.
Shkruajti në librezë “shumë mirë”, ma zgjati, u ngrit në këmbë me respekt për mua, më shtrëngoi dorën fort dhe më uroi pushime të mbara.
