KRISTAQ TURTULLI
Unë e doja me shpirt Dean, aq shumë e doja, sa mendoja se nuk do doja tjetër më.
-Do them një sekret:- me pëshpëriti Dea e zgjedhura e ëndrrave të mia.
-Pa hë,- i thashë i llastuar. Eh, kush nuk i do sekretet.
-Mësuese kujdestare do vijë Keti. Sa qejf!- tha Dea dhe largoi me delikatesë krelën e flokut të verdhë që i harlisej në ballë.
Buzëqeshja mu tret, dhe gati i thashë:
‘Ç’të keqe pe nga mësuese Julia që u gëzove me ikjen e saj!’
-Mësuesen Keti mami im e ka shoqe,- tha Dea.
Flokët e mrekullueshëm të Deas ngjajnë të ngrira në niseshte, ashtu siç ngrin nëna ime kortinat, mbulesat e tavolinave dhe shportat e vezëve të punuara me grep.
-Po mësuese Julia?- E pyeta me gjysmë zëri.
-Do lindë bebe.
Mësuese Julia e kuptoi dëshirën dhe shkëndijimin e syve të mi, ndaj hoqi nga banka cinglën Berati dhe, më vuri pranë të ëmblën, topolaken, bukuroshen Dea. Ajo u ul pranë meje si kotele. I pëshpërita:
‘ Dea, Je e bukur si Dea e Butrintit.’ Tërhoqi kokën pas dhe ngriti vetullat e bukura.
‘Vërtet jam si Dea?! Më tha.
‘Më e bukur se ajo,’ i them.
‘Oh, sa mirë,’foli ajo e kënaqur dhe më përkëdheli dorën, fluturova nga gëzimi. Përnjëmend mendova, ja fitova Deas zemrën. Gjitçka e saj më dukej e shenjtë.
-Jam e pleqërisë. Mami im është modhistër në rrobaqepësi,- më tha Dea.
Dea është çupa e Gentianit, shoferit të Kryetarit të Komitetit të Ekzekutiv, mes katër vëllezërve. Më parë i ati punoi shofer në ambasadë.
Dea më vendosi doçkën në sup, më pëshpëriti:-Po ti?
-Më i vogli nga vëllezërit,- i them.
Dea kukulla e klasës, vishej me palltoçka e fustanka prerë e qepur me shije, ngjyra të forta, ku më shumë spikaste e portokallta. Flokë artë, me onde si valë deti, lëkurë bardhë, delikate si lëmesa e qepës. Hunda e bukur i harmanizohej me gojën e vogël si kuti dhe, sa herë qeshte i formoheshin dy gropëza të mrekullueshme. Dea më ngjante me artiste të huaj, fotografitë e të cilave i ruante nëna me kujdes në sëndukun e vjetër. Doçka të vogla, gishta të plotë, ku ndrisin si alabastër thonjtë e vegjël. Delikatesa e Deas më detyroi të mbahesha pastër, të krihesha dhe të prisja thonjtë. Vetëm pantallonave me arnave dhe bluzës të vjetër s’ kisha ç’ tu bëja, ishim të varfër, babai i sëmurë dhe familja jonë me shumë fëmijë vërtitej me rrogën e pakët të vëllait të madh.
Në orën e vizatimit, kur mprihte lapsin me brisk, Dea zhvoshki lëkurën. Klithi dhe vështroi sy shqyer vendin e lënduar ngjyrë portokalli që buisi një bulës gjaku. Sytë e bukur u rrëmbushën nga lotët. Mua gati më pushoi zemra prej ligështisë, m’u lëndua bukuroshja ime. Mësuese Julia e qetësoi, i mjekoi plagën, pa ndarë sytë nga fytyra ime e zverdhur si limua.
Një ditë shtruam babanë urgjent në spital dhe shkova me vonesë në orën e mësimit. Futa çantën prej pëlhure poshtë bankës dhe nxora me nxitim librat. Nga fletorja e leximit ra përdhe një fletë fletoreje. Mësuese Julia u ndodh aty, u përkul ngriti fletën e rrëzuar dhe e lexoi me kureshtje çfarë ishte shkruar në të. U mblodha si eshi prej turpit, vjershën sekrete dhe shumë të shtrenjtë për mua, nuk doja ta lexonte kush. Mësuese Julia vështroi buzagaz pështjellimin tim. U përkul pranë meje dhe më foli në vesh, mos dëgjonte njeri:
-Bukur Altin, vazhdo shkruaj. Mësuesja e di kujt ja kushton vjershën.
U bëra lulëkuq dhe mallkova veten për pakujdesinë e pafalshme. Por mësuese Julia më ngushëlloi.
-Përse mërzitesh. Shpirti i bukur i këndon së bukurës.
Fjalët e ngrohta të mësuese Julias më mbushën shpirtin. E adhuroja. Mungesa e saj më krijoi angështi në shpirt, e në klasë boshllëk. Por e qetësova veten, kisha Dean dhe mësuese Julia do bëhej me bebe të mrekullueshme siç është vetë.
Mësuese Keti punonte në sekretarinë e shkollës dhe gruaja e Ajarit, shefit të tmerrshëm, të degës së punëve të brendshme. Sa herë i hyja në zyrë më mbërthente shikimi i akullt, e gozhduar nga toni acarues i zërit kur më shqiptonte mbiemrin:
-Ah, ti je ai i Bardhushëve, e, e, e, hë, kështu!
Mësuese Keti hyri në klasë hap rëndë. Me të dy duart e shëndosha shtrëngonte në gjoks regjistrin. Veshur me këmishë ngjyrë kaki mbërthyer deri në grykë si kinezët. Ishte koha e revolucioneve kulturore kineze dhe ne u bëmë si ata, me pantallona e xhaketa kaki. U ngritëm në këmbë me komandë. U ndal në mes të klasës me shpinë nga dërrasa e zezë. Përfshiu me vështrim të rëndë gjendjen dhe ia bëri:
-Hëm…m…m, uluni!
La regjistrin në tavolinë dhe tha:
-Jam Keti, do zëvendësoj mësuese Julinë. Morët vesh?
Dea e gëzuar më kapi nga dora. Syri vigjilent i mësuese Ketit e pikasi dhe tha:
-Në interes të mësimit do bëj disa lëvizje të nxënësve në banka. Ja, për shembull, me nxënësin Bardhushi, i, i, i kush ka qenë më parë në bankë?
-Unë,- kërceu cingla Berati.
-Shumë mirë. Ngrihu vajzë dhe shko në vendin e atij djalit dhe ai të vijë këtu,- urdhëroi mësuese Keti:-Hajt lëviz, ikën ora e mësimit.
Largimi i Deas dhe ardhja cinglës Berati më trishtoi. Çuditërisht me mua ndryshimet përfunduan në klasë. Mësuese Keti u rehatua në karrige dhe vështroi klasën e kënaqur. Vendosi me ceremoni syzet e mëdha optike dhe zë kumbues bëri apelin e nxënësve. Kur erdhi radha te emri im, zëri iu bë i rëndë dhe ton zgjatur si oshtimë:
-Altin Bardhi…i…i…i!
-Këtu,- brofa në këmbë.
Ajo rrëzoi syzet mbi hundë. Më këqyri sikur më shihte për herë të parë dhe mërmëriti:
-Ah, je ti I bankës! Ulu, ulu.
S’e kuptoja përse mësuese Keti kërkonte të grisej me mua, kur isha nxënës me nota shumë të mira dhe jo mbetës si cingla Berati që fut gishtat në hundë, i bën qyret topka dhe gjuan shokët e klasës.
Dy orët e para mësuese Keti bëri pyetje të shpejta, kontrolli. Ngrija dorën, por ajo s’i hidhte sytë nga unë, pyeste nxënësit e tjerë, vinte nota të mira dhe mërmëriste e kënaqur:
-Shumë mirë, shumë mire!
Me thënë të drejtën fillova të ndjehesha i shkujdesur, më la të qetë. Në pushim Dea mu afrua dhe, mu lut të përsëritnim së bashku mësimin. Më tha, mos mërzitem, por unë e dija sa e ndjeja shumë ikjen e saj. Në orën e tretë, në lëndën e leximit letrar për detyrë kishim të komentonim një skicë të një tregimtari të realizmit socialist që bënte fjalë për të varfrit dhe të pasurit.
Mësuese Keti mëshoi dorën e mbledhur grusht mbi faqen e hapur të librit të leximit dhe foli me ton solemn:
-Kush do na flasë për realitetin e hidhur, gjakatar të regjimin të kaluar hë, kush!?- shikimi i brodhi në klasë, u ndal te unë:- Ja, ti Bardhushi…i…i…i për shembull ç’ mund të na thuash?
Me shumë dëshirë brofa në këmbë. E kisha mësuar për qejf skicën, e doja me shpirt letërsinë, adhuroja shkrimtarët dhe poetët. Nisa të flisja me pasion për autorin, jetën, për temën dhe idenë.
-Mirë, mirë,- më ndërpreu mësuese Keti:- E shoh, ke mësuar, qenke dhe nxënës i mirë. Por dua më konkretisht, ta ilustrojmë, të dalë kuptimi i plotë: Përse borgjezët pinin gjakun popullit fukara, hë?!
-Ishin borgjezë..,- mërmërita.
-Hem… mirë e the, borgjezë… Familja juaj ka qenë borgjeze, apo jo?
-Nuk e di…
-Nuk e di! Si nuk e di! Prindërit e tu kanë qenë borgjezë, të ligj, të pamëshirshëm!-Klithi.
S’fola. Klasa heshte. Gjendje e nderë. Mësuesja përfshiu klasën me shikim të rëndë dhe vazhdoi:
-Më thuaj ti Bardhushi…i…i…i, si ia pinte gjakun popullit fukara, familja juaj?
M’u tha pështyma në fyt. Nuk dija që prindërit e mi të kishin pirë ndonjë gjak! Babai i sëmurë, nëna shpirt njeriu, i vinte keq të vriste një mizë. Familje e këputur s’ka ku të vejë! U linda i varfër. S’ kisha pirë një herë një lotkë qumësht, të haja një fetë bukë të bardhë me gjalpë dhe reçel si Dea dhe cingla Berati. Nga varfëria e mjerimi u sëmur babai dhe motra. Im atë çuditërisht mburrej me të shkuarën e familjes sime, thotë: ’Nëse quhet qyteti ynë qytet: ‘Parisi i vogël’, me fytyrë evropiane, në radhë të parë merita i përket familjes sonë, për dhuratat e shumta që i bëri. I dhuroi qytetit spitalin të kurohet, liceun të arsimohet, bibliotekën të kulturohet, katedralen të falet të lehtësojë shpirtin…’
-Fol!- më shungulloi koka:- Tregoji klasës ligësitë e familjes tuaj borgjeze, ndryshe ke njësh të madh.
Më vinte të bërtisja, të qaja. Por s’ duhej të bërtisja dhe as të qaja. Klasa më sillej rrotull dhe fytyrat e shokëve dhe shoqeve të klasës gjithnjë e më tepër sa vinin dhe deformoheshin. O zot, vetëm zali mos më binte. Nuk doja të qeshnin me mua. Më dridhej i gjithë trupi. Ajo shpifte, shpifte si dreqi. Le të vinte njëqind njësha, një milion, një miliard. Prindërit e mi ishin më të mirët e zemërbardhët në botë. Një lëmsh i madh mu mblodh në fyt. Përse më torturonte mësuesja Keti me uniformë kaki, kur prindërit e mi kishin bërë veç të mira dhe bamirësi!?
-S’dashke hë!- zëri ishte tmerrësisht i ashpër:- Ke njësh të madh. More vesh. Ulu!
Doja ta kundërshtoja, ndjehesha i pafuqishëm. S’e di ku u ula. Berati më shtyu, gati u gremisa. U ktheva, e pashë me egërsi. Koka më gjëmonte, më vinte të villja. S’më rihej në klasë dhe zilja vononte të binte. Më në fund zilja ra me potere. Rrëmbeva çantën dhe u turra jashtë. Zemra rrihte me furi, sikur do shkulej prej gjoksit dhe do binte përdhe. U ndala një çast të mbushesha me frymë. Dëgjova hapa të shpeshta, dikush në kapi nga bërryli. Ishte Dea e përskuqur.
-Ua moj nëne sa turp! Sa tmerr! Qenke, borgjez i keq dhe unë nuk e dija! S’ jemi më miq, ta dish.
Ah moj Dea, Dea, e ëmbla ime. Unë të doja me shpirt moj Dea, aq shumë te doja, sa mendoja se nuk do doja tjetër më, por fshikullin e fundit të ndëshkimit ma dhe ti moj Dea.
Doja të qaja. Do vdisja po të mos nxirja dertin, por s’duhej të qaja. Babai thoshte: Mosmirënjohja është sëmundja e keqe e qenit.
Kristaq Turtulli
Shkëputur nga libri me tregime dhe Novela
LITARI I MALLIT
2006-2021
