Gëzim Llojdia
1.
Në një fushë djerrë pranvere/Qëndron një grua e veshur me të zeza…Keta janë vargjet e parë të poemes për një sorrë të shkrimtares ukrahinase të vrarë nga rusët.Të martën ,ditën e tretë të korrikut Amelina shkoi në tokën e përjetshme.Në 1 korrik dha shpirt, vdiq nga plagët e saj të pësuara në një sulm me raketa ruse në një restorant.37-vjeçari ishte duke ngrënë në restorantin Ria Pizza në Kramatorsk, i njohur me gazetarët, ushtrinë dhe punonjësit e ndihmës, kur një sulm rus goditi javën e kaluar. U plagos rëndë dhe vdiq në spital katër ditë më vonë, megjithë përkushtimin e mjekëve një nga 13 personat, përfshirë tre fëmijë, të vrarë në sulm.Udhëtimin e fundit nga bota jonë do ta bëjë në qytetin e saj të lindjes, Lviv, në Ukrainën perëndimore. Ajo kishte shkruar disa libra artistikë për të rritur dhe fëmijë dhe thuhet se po punonte në librin e saj të parë jo-fiction, rreth grave që dokumentonin pushtimin rus.Kishte ngritur gjithashtu një festival letrar në qytetin lindor të Donetskut.Amelina gjithashtu punoi për një fondacion të quajtur “Truth Hounds” që thotë se kryen misione në terren për të dokumentuar “krimet e luftës” ruse në Ukrainë.Kështu rusët kanë vrarë një tjetër grua shembullore ukrainase, patriote, aktiviste dhe shkrimtare, dhe miqtë e saj as nuk do ta harrojnë e as nuk do ta falin.Drejtori i grupit Roman Avramenko tha se Amelina “dinte t’i përcillte të vërtetën masave të mëdha”.“Falë punës së saj këmbëngulëse, e gjithë bota vazhdoi të mësonte të vërtetën për këtë luftë, për agresionin e Rusisë,” tha ai.
2.
Shoqata e shkrimtarëve PEN Ukraine tha në një deklaratë se shkrimtarja ukrainase dhe studiuesja e krimeve të luftës Victoria Amelina vdiq më 1 korrik pasi u plagos rëndë në një sulm me raketa ruse në Kramatorsk.Amelina ishte në Kramatorsk me një delegacion shkrimtarësh dhe gazetarësh kolumbianë më 27 qershor kur forcat ruse hodhën dy raketa Iskander në qytet, duke goditur një restorant të njohur në qendër të qytetit.Kramatorsk shtrihet rreth 55 kilometra nga vijat e frontit dhe Bakhmut në Donetsk Oblast. Ka qenë një objektiv i shpeshtë i raketave ruse dhe një stacion kalimi për trupat ukrainase.
Victoria Amelina ka lindur më 1 janar 1986, në Lviv. Ndërsa ishte ende në shkollë, ajo u transferua në Kanada me të atin, por shpejt vendosi të kthehej në Ukrainë. Në vitin 2007, ajo u diplomua në Universitetin Politeknik Lviv me një diplomë master. Ajo botoi romanin e saj të parë Homo Compatiens”, në 2014.Romani i saj “Mbretëria e ëndrrave të Domit” është përkthyer së fundmi në spanjisht. Botuar për herë të parë në 2017, ai u përfshi në listën e ngushtë për një numër çmimesh kombëtare dhe ndërkombëtare.Amelina ishte një nga shkrimtaret e reja më të njohura të Ukrainës. Vepra e saj është përkthyer në shumë gjuhë, duke përfshirë anglisht, polonisht, italisht, spanjisht, gjermanisht, kroatisht, holandisht, çekisht dhe hungarisht.
Ajo gjithashtu themeloi Festivalin e Letërsisë së Nju Jorkut në 2021, Festivali i Letërsisë në Nju Jork u shty në vitin 2022 për shkak të pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë.Amelina mori vendimin të trajnohej për t’u bërë studiuese e krimeve të luftës pas fillimit të pushtimit në shkallë të plotë dhe iu bashkua organizatës së të drejtave të njeriut “Truth Hounds”. Ajo kishte dokumentuar krimet ruse të luftës në territoret e okupuara në pjesët lindore, jugore dhe veriore të Ukrainës.
Shtatorin e kaluar, Amelina shkoi në fshatin e çliruar Kapytolivka në rajonin e Kharkiv dhe gjeti ditarin e kolegut të saj, autorit të librave për fëmijë Volodymyr Vakulenklo, së bashku me të atin.Vakulenko e kishte varrosur ditarin nën një pemë qershie në oborrin e tij përpara se të rrëmbehej nga forcat pushtuese ruse atë mars. Ditari tani mbahet në Muzeun Letrar të Kharkivit për pasardhësit.Shtëpia botuese Vivat më vonë nxori një botim të shtypur të ditarit dhe disa nga poezitë e Vakulenkos. Amelina shkroi hyrjen e librit, duke theksuar se, “Për sa kohë që një shkrimtar lexohet, ai është gjallë”.
Amelina po punonte për plotësimin e librit të saj të parë jo-fiction në anglisht të titulluar “Ditari i luftës dhe drejtësisë: Duke parë gratë që shikojnë luftën” dhe rreth grave që dokumentojnë krimet ruse të luftës dhe që jetojnë përmes luftë.
3.
E lindur në qytetin perëndimor të Lviv, Amelina filloi karrierën e saj në IT përpara se të bëhej një shkrimtare dhe poete me kohë të plotë në 2015.Ajo shpejt do të bëhej një nga shkrimtaret e reja më të famshme të vendit. Romani i saj i dytë, Mbretëria e ëndrrave të Dom, botuar në 2017, u përfshi në listën e ngushtë për disa çmime kombëtare dhe ndërkombëtare, duke përfshirë Çmimin e Bashkimit Evropian për Letërsinë.Libri i saj i parë jo-fiction në anglisht, Ëar and Justice Diary: Looking at Ëomen Looking at Ëar, pritet të botohet.Kur Rusia nisi pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës vitin e kaluar, Amelina filloi të dokumentonte krimet e luftës. Ajo gjithashtu punonte me fëmijë pranë vijës së parë.Puna e saj e kishte sjellë atë në të gjithë pjesët lindore, jugore dhe veriore të Ukrainës gjatë luftës, veçanërisht në fshatin Kapytolivka pranë Izyum në verilindje të vendit.Vitin e kaluar ajo zbuloi ditarin e Volodymyr Vakulenko, një redaktor, gazetar dhe përkthyes, i cili ishte autor i 13 librave dhe i cili u rrëmbye dhe u vra nga trupat ruse në qytetin e Izyum menjëherë pas pushtimi
4.
Vakulenko dhe Amelina nuk janë të vetmet figura kulturore që kanë vdekur që nga fillimi i pushtimit të plotë të Rusisë.Në periferi të Kievit, Bucha, Oleksandr Kysliuk, një përkthyes i njohur nga greqishtja e lashtë dhe latinishtja, thuhet se u qëllua për vdekje në shtëpinë e tij gjatë përpjekjes së Rusisë për të marrë kryeqytetin.
Në Kherson, që ndodhet në Ukrainën jugore, Yuri Kerpatenko, drejtori kryesor i Teatrit Muzikor dhe Dramatik Mykola Kulish Kherson, u ekzekutua ndërsa qyteti ishte nën pushtim pasi ai refuzoi të merrte pjesë në një koncert.
Ish balerini dhe mësuesi i kërcimit Oleksandr Shapoval u vra nga granatimet e forta gjatë një beteje në shtator 2022 pranë Maiorske në rajonin e Donetsk.
Pasha Lee, një aktor dhe prezantues televiziv, u vra në periferi të Kievit, Irpin, kur zona u vu nën bombardime të rënda artilerie.
5.
Poema Rreth një sorrë: një vepër e shkrimtares së vrarë ukrainase Victoria Amelina.
Kur Rusia nisi pushtimin e saj në shkallë të plotë të vendit të saj në vitin 2022, ajo la mënjanë pjesën më të madhe të shkrimeve të saj për të dokumentuar dhe hulumtuar krimet e luftës.
Amelina i kuptoi rreziqet që përballonte me këtë vepër, si një qytetare që zgjodhi të qëndronte në vendin e saj gjatë luftës dhe si një shkrimtare përballë një ushtrie pushtuese të prirur për të shkatërruar identitetin kombëtar ukrainas.
Për ukrainasit, poezia nuk është një luks, është një domosdoshmëri gjatë luftës
Ajo e zhvendosi djalin e saj të sigurt në Poloni, por vazhdoi të kthehej vetë. Kur Kievi u bombardua në fillim të verës, ajo pa shpërthimet nga apartamenti i saj dhe shkroi: “Lufta është kur nuk mund të ndiqni më të gjitha lajmet dhe të qani për të gjithë fqinjët që vdiqën në vend të jush disa milje larg. Megjithatë, dua të mos harroj të mësoj emrat.”
Dy javë para se të vdiste, ajo shkroi për një piktore, Polina Rayko, vepra e së cilës ishte zhdukur kryesisht nga përmbytjet e shkaktuara nga shembja e digës së Kakhovka: “Arti jeton për aq kohë sa e sheh bota”.
